Hội thảo "Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số" chính thức diễn ra vào ngày 14-6, thu hút 300 lãnh đạo cơ quan nhà nước, chuyên gia kinh tế, đại biểu... tham gia.

Xu hướng "số hóa" hành vi thanh toán

Chia sẻ báo cáo "Thấu hiểu hành vi người dùng trong kỷ nguyên kinh tế số", bà Lê Thị Thanh Bình, giám đốc khu vực phía Nam - Công ty TNHH Cốc Cốc, cho biết trong bối cảnh hành vi tiêu dùng đang chuyển dịch mạnh mẽ sang môi trường số, các phương thức thanh toán không tiền mặt ngày càng phát triển và trở nên phổ biến hơn tại Việt Nam.

Theo kết quả khảo sát của Cốc Cốc, tiền mặt hiện đang không còn là phương thức thanh toán chiếm ưu thế, khi có tới 59% ưu tiên sử dụng phương thức thanh toán không tiền mặt trong các giao dịch hằng ngày. Ngay cả khi đi tới một quốc gia khác, người Việt hiện cũng không phụ thuộc hoàn toàn vào tiền mặt ở nơi đó, mà kết hợp sử dụng cả phương thức thanh toán số. 

Cụ thể 34% ưu tiên sử dụng 100% tiền mặt của quốc gia sẽ đến; 34% ưu tiên sử dụng thẻ tín dụng, thẻ quốc tế của Việt Nam, ưu tiên sử dụng tiền điện tử của quốc gia sẽ đến; 28% kết hợp sử dụng cả tiền mặt và không tiền mặt…

Thanh toán không tiền mặt hiện đang được sử dụng cho hầu hết nhu cầu thường nhật: 83% mua sắm tiêu dùng; 72% ăn uống, đi lại; 66% sinh hoạt phí (tiền điện, nước…); 51% giải trí, thể thao, du lịch; 48% giáo dục, y tế, bảo hiểm. Đặc biệt, nhóm từ 35 tuổi trở lên có tỉ lệ chọn thanh toán không tiền mặt cao nhất, đạt 76%, cho các hoạt động chi trả sinh hoạt phí. 

Một số nhu cầu thiết yếu đang chứng kiến xu hướng "số hóa" hành vi thanh toán. Chỉ sau 2 năm, tỉ lệ người tiêu dùng lựa chọn các phương tiện thanh toán không tiền mặt như ngân hàng số, ví điện tử đã tăng đáng kể. Tuy nhiên mức độ ưu tiên có sự phân hóa rõ rệt theo độ tuổi, khu vực và thu nhập. 

QR Code là phương thức "quốc dân"

Theo độ tuổi, thế hệ trẻ dẫn đầu trong việc ưu tiên thanh toán không tiền mặt với tỉ lệ chiếm tới 69% ở nhóm 18-24 tuổi và 75% ở nhóm 25-34 tuổi. 

Theo khu vực, các quận nội thành của thành phố trực thuộc trung ương có sự ưu tiên cao nhất, với 74% người tham gia khảo sát ở khu vực này ưu tiên không dùng tiền mặt. 

Theo thu nhập, mức độ ưu tiên tăng dần theo mức thu nhập, với khoảng 75% người có thu nhập cao hơn mức 10,5 triệu/tháng ưu tiên thanh toán không tiền mặt

Với nhóm ưu tiên thanh toán không tiền mặt, họ sử dụng phương thức này rất thường xuyên. Cụ thể có tới 90% người sử dụng thường xuyên (hằng ngày/vài ngày một lần). Trong khi đó, tỉ lệ người dùng ít (vài tháng một lần) hoặc hiếm khi là khá thấp, lần lượt ở mức 5% mỗi nhóm. 

Riêng nhóm 25-44 tuổi có tần suất sử dụng thường xuyên nhất, khi có tới 72% người tiêu dùng thuộc nhóm tuổi này cho biết họ sử dụng hằng ngày. Khảo sát cũng cho thấy người dùng lựa chọn thanh toán qua đa dạng các phương tiện khác nhau.

Trong đó các nền tảng thanh toán trực tuyến như ngân hàng số và ví điện tử hiện nay đang được người dùng ưa chuộng hơn so với thẻ vật lý. Kết quả khảo sát cho thấy 62% thanh toán bằng ứng dụng website, ngân hàng; 48% ví điện tử (Momo, ShopeePay,...)/nền tảng thanh toán trực tuyến (VNpay, Onepay,...); 38% thẻ ngân hàng (thẻ cứng/thẻ vật lý) như thẻ ATM, thẻ tín dụng...

Chia sẻ về góc nhìn của người dùng về ưu điểm khi thanh toán không tiền mặt, bà Bình cho biết một số lý do người dùng ưu tiên sử dụng thanh toán không tiền mặt gồm: nhanh chóng, dễ thao tác (72%); dễ quản lý tài chính (52%); đa dạng dịch vụ, tính năng và phương thức giao dịch (49%); bảo mật và an toàn (43%)... "Tốc độ, tiện lợi và an toàn - "vũ khí" mạnh nhất của thanh toán số. 

Phần lớn người dùng đánh giá cao sự nhanh chóng, tiện lợi và bảo mật khi thanh toán số", bà Bình nhận xét. Ở chiều ngược lại, những rào cản khiến người dùng chưa hoặc ít sử dụng thanh toán không tiền mặt gồm: không linh hoạt khi nhiều nơi chưa chấp nhận thanh toán không tiền mặt (36%); lo ngại về bảo mật thông tin (35%); giao dịch chậm, lỗi, gián đoạn (33%); chi phí cao, ít ưu đãi (14%). 

"Thiếu sự "chấp nhận" từ người bán, e ngại rủi ro, sự cố giao dịch là những rào cản chính. Việc nhiều nơi chưa chấp nhận thanh toán số, cùng tâm lý lo ngại về bảo mật và sự cố giao dịch khiến không ít người tiêu dùng vẫn ưu tiên dùng tiền mặt", bà Bình chia sẻ.

Cú hích mới từ thanh toán không chạm tại Việt Nam

Ông Phùng Duy Khương - phó tổng giám đốc thường trực VPBank - đem đến hội thảo xu hướng thanh toán không chạm Tap and Pay, một hình thức thanh toán đang được đón nhận trên toàn cầu.

Theo ông Khương, chúng ta đang sống trong một thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ của nền kinh tế số - nơi mọi hoạt động thanh toán, tài chính và tiêu dùng dần thoát ly khỏi hình thái truyền thống, để bước sang kỷ nguyên "không tiền mặt" - "không tiếp xúc" - "không giới hạn". Khi nói đến thanh toán không dùng tiền mặt, người ta từng nghĩ đến chuyển khoản, đến thẻ ngân hàng, hay những thiết bị POS cồng kềnh. 

Tuy nhiên khách hàng của thời đại số đòi hỏi nhiều hơn: họ cần sự tối giản, tính bảo mật cao nhất và khả năng giao dịch mọi lúc, mọi nơi - chỉ bằng thiết bị cá nhân như điện thoại hoặc đồng hồ thông minh.

Đó cũng chính là lý do thanh toán thẻ không chạm trở thành lựa chọn hàng đầu. Từ quý 4-2024 hơn 60% giao dịch trên thị trường đã diễn ra dưới hình thức không chạm. Đây là bước nhảy vọt lớn không chỉ về công nghệ mà còn về thói quen của người dùng Việt - một thị trường vốn vẫn còn khá nặng về tiền mặt.

Và tại điểm bùng nổ ấy, VPBank tự hào là ngân hàng đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam triển khai đầy đủ hệ sinh thái Tap & Pay trên hầu hết các nền tảng phổ biến nhất hiện nay: từ Samsung Pay, nGoogle Pay, Apple Pay, Garmin Pay, ví VPPay, cho đến giải pháp đột phá Pay by Account.

Nhờ chiến lược triển khai sớm và bài bản, VPBank ghi nhận mức tăng trưởng 70% doanh số giao dịch không chạm qua thẻ tín dụng, trong đó hơn 81% là giao dịch tiêu dùng thiết yếu như mua sắm, ăn uống, siêu thị - chứng tỏ tính ứng dụng cao và nhu cầu thực sự của người tiêu dùng.

Không chỉ dừng ở đó, VPBank là ngân hàng đầu tiên tại khu vực châu Á triển khai Pay by Account, cho phép người dùng tích hợp chính tài khoản thanh toán (TKTT) lên điện thoại hay đồng hồ, mở ra cơ hội tiếp cận thanh toán không tiền mặt đến triệu triệu người dân Việt Nam. Tính đến nay, khách hàng VPBank với TKTT của mình có thể thanh toán tại hơn 100 triệu điểm chấp nhận trên toàn cầu của Mastercard và ngân hàng này đặt mục tiêu đạt 500.000 người dùng Pay by Account trong năm 2025.

Bên cạnh các giải pháp cho cá nhân, VPBank còn dành giải pháp tối ưu cho nhóm khách hàng doanh nghiệp và hộ kinh doanh nhỏ. Giải pháp Tap to Phone (T2P) - biến điện thoại Android có hỗ trợ NFC thành thiết bị thanh toán - cho phép người bán hàng không cần đầu tư máy POS đắt đỏ mà vẫn có thể chấp nhận thanh toán thẻ không chạm, và gửi hóa đơn điện tử ngay lập tức cho khách hàng.

Tính đến đầu năm 2025, đã có 10.000 lượt tải ứng dụng T2P, 1.500 người bán hàng sử dụng thường xuyên, 1.200 cửa hàng triển khai thực tế và hơn 15.000 giao dịch thành công.

Tất cả các giải pháp thanh toán không chạm của VPBank - từ Tap & Pay, QR code, Pay by Account đến Tap to Phone - đều được tích hợp liền mạch trên siêu ứng dụng VPBank NEO. 

Tính đến cuối năm 2024, VPBank NEO đã thu hút hơn 10 triệu người dùng, xử lý hơn 700 triệu giao dịch. Để mang lại trải nghiệm thực sự cá nhân hóa, an toàn và thông minh, VPBank đã khai thác triệt để sức mạnh của dữ liệu, AI và công nghệ điện toán đám cho phép mở rộng linh hoạt, kết nối nhanh chóng với đối tác và cộng đồng số.

VPBank cam kết tiếp tục đầu tư mạnh mẽ, đồng hành cùng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và các đối tác để mở rộng hệ sinh thái thanh toán không chạm, thúc đẩy nền kinh tế số, xây dựng xã hội không tiền mặt - hiện đại, minh bạch, an toàn và bền vững.

Khách hàng thanh toán không hạn chế với hệ sinh thái của Momo

Về vai trò của những ví điện tử phổ cập việc thanh toán không tiền mặt trong dân, định hướng phát triển giai đoạn tiếp theo, ông Nguyễn Bá Diệp, đồng sáng lập Tập đoàn công nghệ tài chính MoMo, cho biết hiện nay thanh toán không tiền mặt đã có thể thực hiện bằng rất nhiều phương pháp, trong đó "Momo chúng tôi đã tạo ra một hệ sinh thái rất lớn, khách hàng có thể đăng ký các dịch vụ tài chính, có thể mua bán tất cả các sản phẩm, có thể sử dụng dịch vụ ngân hàng", ông Diệp nói.

Ông Diệp cho biết Momo hiện đang mở cho khách hàng thanh toán không hạn chế. Khách hàng có thể thanh toán thông qua quét mã QR tất cả các loại tài khoản khác nhau. Thứ hai là nếu khách hàng cần vay khoản thu nhỏ từ ngân hàng, ví có kết nối với ngân hàng để cung cấp khoản vay đến hai mươi triệu rất nhanh chóng.

"Vai trò của trung gian thanh toán và ví điện tử không chỉ giới hạn ở vấn đề thanh toán mà còn giúp cho ngân hàng, tổ chức tài chính có thể tiếp cận khách hàng. Chúng tôi rất mong trong thời gian tới lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo Nhà nước sẽ tiếp tục mở rộng lĩnh vực cho trung gian thanh toán để chúng tôi có thể đóng góp thêm nhiều cho sự phát triển của Việt Nam", ông Diệp chia sẻ.

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc trải nghiệm thanh toán số tại Lễ hội Ting Ting Day

Ngay sau lễ khai mạc "Ngày không tiền mặt 2025", Phó thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc cùng nhiều đại biểu đã bước vào không gian trải nghiệm công nghệ, các giải pháp thanh toán hiện đại được trình diễn sống động từ giao thông đến mua sắm, tài chính...