Ký ức trận đánh hạ chiếc B52 đầu tiên

Ngày 15-7, Bộ tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân, Ban Liên lạc bạn chiến đấu Bộ đội Tên lửa phòng không đã tổ chức gặp mặt nhân kỷ niệm 60 năm ngày truyền thống.

Chia sẻ với phóng viên Tuổi Trẻ Online, đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Mạnh Hiến (82 tuổi) vẫn nhớ kỹ trận đánh lịch sử bắn hạ chiếc B52 đầu tiên.

Ông nguyên là sĩ quan trực tiếp điều khiển đài tên lửa SAM-2, thuộc Tiểu đoàn 82, Trung đoàn Tên lửa 238.

"Trong cuộc đời quân ngũ 43 năm, kỷ niệm sâu sắc khiến tôi nhớ nhất là cùng đồng đội vào chiến trường B - Quảng Trị để nghiên cứu và trực tiếp đánh B52", đại tá Hiến nhớ lại.

Khoảng đầu năm 1966, khi máy bay Mỹ B52 bắt đầu đánh phá khu vực nam Quân khu 4, lúc ấy quân ta chỉ có hai trung đoàn tên lửa: Trung đoàn 236 bảo vệ Hà Nội, và Trung đoàn 238.

Ông Hiến thuộc Trung đoàn 238, được chọn làm lực lượng tiên phong vào chiến trường để nghiên cứu, tìm cách đánh B52.

Tháng 6-1966, đơn vị bắt đầu hành quân. Chuyến hành quân từ tháng 6 đến tháng 1-1967. Quãng đường không quá xa nhưng do địch khống chế nhiều khu vực trọng điểm như ngã ba Đồng Lộc, sông Gianh…, hành trình tiến vào chiến trường vô cùng gian khổ.

Từ tháng 1 đến hết tháng 8-1967, đơn vị bước vào một giai đoạn nghiên cứu khắc nghiệt kéo dài suốt 7 tháng, thời điểm đầy mất mát và thử thách.

"Chiến trường vĩ tuyến 17 vô cùng ác liệt. Lúc đầu chúng tôi không phát hiện được B52, sau một thời gian quan sát, phân tích đã nắm được quy luật bay, cách đánh phá, phân biệt đâu là tín hiệu thật. Tuy nhiên, cái giá phải trả cho hành trình ấy là không nhỏ.

Chúng tôi mất gần một trung đoàn quân sự; còn khí tài, mất hai trung đoàn. Cuối tháng 8-1967, toàn bộ Trung đoàn 238 phải dồn lại, chỉ còn một tiểu đoàn có khả năng chiến đấu", ông Hiến chia sẻ.

Đến chiều 17-9-1967, khoảng 17h34, trận đầu tiên đánh máy bay B52 Mỹ diễn ra trên bầu trời Quảng Trị. Trong vòng hơn 3 phút, Bộ đội Tên lửa đã bắn rơi hai chiếc B52 đầu tiên trên chiến trường Việt Nam. Sau đó tiếp tục bắn rơi thêm 4 chiếc nữa.

"Từ thực tiễn đó, chúng tôi tích lũy kinh nghiệm, góp phần xây dựng nên cuốn sách 'Cách đánh B52', tài liệu quan trọng phục vụ Chiến dịch 12 ngày đêm - trận Điện Biên Phủ trên không năm 1972", ông Hiến tự hào chia sẻ.

Phát biểu tại buổi gặp, Thiếu tướng Bùi Thiên Thau - phó tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân - cho biết với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, quân chủng tiếp tục được đầu tư mua sắm một số loại trang bị khí tài mới, hiện đại; nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, quản lý vùng trời, quản lý điều hành bay... yêu cầu ngày càng cao, phức tạp, khẩn trương nhất là trên không và hướng biển, đảo.

"Mong các người lính tên lửa có những đóng góp tích cực, truyền thụ những kinh nghiệm quý báu cho thế hệ hôm nay, góp phần xây dựng quân chủng "Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại", bảo vệ vững chắc bầu trời Tổ quốc trong tình hình mới", Thiếu tướng Bùi Thiên Thau chia sẻ.

Một trong bốn lực lượng nòng cốt tác chiến phòng không

Ngày 7-1-1965, Bộ Quốc phòng thành lập Trung đoàn 236 - Trung đoàn Tên lửa đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam, trên cơ sở lực lượng Trung đoàn 228B. Ngày 22-4-1965, Trung đoàn Tên lửa thứ hai với phiên hiệu 238 ra đời.

Từ đây, Quân chủng Phòng không - Không quân có đầy đủ 4 binh chủng: Cao xạ, Không quân, Ra đa và Tên lửa - những lực lượng nòng cốt trong tác chiến phòng không.

Ngày 24-7-1965, Trung đoàn 236 đã tiêu diệt được máy bay F4. Ngày này được ghi vào lịch sử là ngày ra quân đánh thắng trận đầu của Bộ đội Tên lửa phòng không.

Trong toàn cuộc kháng chiến chống Mỹ, đã bắn rơi 788 máy bay địch, trong đó có 59 chiếc B52. Riêng Lực lượng Tên lửa A72 đã tiêu diệt 157 máy bay bay thấp, trực thăng trên chiến trường miền Nam.

Hơn 2.000 cán bộ, chiến sĩ đã anh dũng hy sinh, cùng hàng nghìn thương binh, bệnh binh đã để lại một phần xương máu trên khắp các chiến trường.

Thiếu tướng Vũ Hồng Sơn nhận nhiệm vụ tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân

Ngày 4-7, Đại tướng Phan Văn Giang, bộ trưởng Bộ Quốc phòng, đã chủ trì hội nghị bàn giao chức trách, nhiệm vụ tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân.