Thanh toán không dùng tiền mặt đã dần trở thành thói quen của nhiều tiểu thương tại các chợ, thậm chí cả những quầy hàng rong ven đường vào những năm gần đây.

Tuy nhiên sau ngày 1-6, nhiều người có xu hướng quay lại thanh toán bằng tiền mặt với lý do chỉ kinh doanh nhỏ, sợ phải tăng giá bán nếu tính thêm thuế giá trị gia tăng (VAT) vào hóa đơn của khách...

Các chuyên gia khuyến cáo các hộ kinh doanh "ém" doanh thu sẽ có nguy cơ bị truy thu, xử phạt thuế một khi dữ liệu được liên thông.

Chuyển sang nhận tiền mặt, không muốn bị theo dõi dữ liệu?

Sáng 4-6, tại một quán bún bò lâu năm ở quận 3 (TP.HCM), một phụ nữ lớn tuổi muốn đưa tiền mặt, trong khi một thanh niên trẻ đi cùng tiến lại gần mã QR dán trên cửa quán để thanh toán bữa ăn sáng cho hai người.

Tuy nhiên, chủ quán chủ động nhận tiền mặt và giải thích rằng không muốn khách thanh toán qua tài khoản ngân hàng.

"Quán tôi chỉ là hộ buôn bán nhỏ chứ đâu phải nhà hàng lớn. Tạm thời nhận tiền mặt cho tiện, khi nào phường hay cơ quan thuế làm việc thì tính sau", bà chủ quán nói.

Thậm chí, tại một số cơ sở kinh doanh, khi chuyển khoản thanh toán, khách được yêu cầu viết nội dung không liên quan đến thanh toán như "quà tặng", "ủng hộ"...

Trước đó, vào tối 3-6, chủ một quán cơm tấm ở trung tâm TP.HCM đã từ chối khách chuyển khoản và yêu cầu thanh toán bằng tiền mặt với lý do "không muốn bị theo dõi dữ liệu về thuế qua tài khoản ngân hàng".

Tuy nhiên, chỉ một ngày sau, sáng 4-6, cửa hàng này đã chấp nhận lại cả hai hình thức thanh toán, quét mã QR và tiền mặt.

"Giờ chuyển khoản là sợ bị tính thuế, nên đi ăn uống phải chuẩn bị tiền mặt để trả cho chủ quán", chị T.Tâm kể với chúng tôi sau khi bị chủ quán tại một quán cơm tấm ở trung tâm TP.HCM từ chối nhận thanh toán chuyển khoản, yêu cầu khách thanh toán bằng tiền mặt với lý do "không muốn bị theo dõi dữ liệu về thuế qua tài khoản ngân hàng".

Trong khi đó, ghi nhận của Tuổi Trẻ tại chợ Phạm Văn Hai (quận Tân Bình) cho thấy hoạt động thanh toán vẫn diễn ra linh hoạt. Nhiều hộ kinh doanh chấp nhận cả tiền mặt lẫn chuyển khoản.

Mã QR được đặt ở vị trí dễ thấy, thuận tiện cho khách sử dụng. Không ghi nhận trường hợp nào từ chối chuyển khoản như từng được phản ánh trên truyền thông trong vài ngày gần đây.

Trong vai người mua hàng, phóng viên dễ dàng quét mã để thanh toán 20.000 đồng cho hai quả thơm.

"Chị trả tiền mặt hay quét mã cũng được, miễn có tiền là được", anh N., người bán hàng, nói và cho biết phải đáp ứng yêu cầu của khách vì nhiều bà con thích chuyển khoản, người bán cũng khỏi mất thời gian thối tiền. "Mua bó rau 10.000 mà đưa tờ 100.000 đồng thì phiền lắm", anh N. chia sẻ.

Nhiều gánh hàng rong cũng chủ động treo mã chuyển khoản trên giỏ hàng và giải thích: "Tiện cho khách là được".

"Nhiều khi người ta không có tiền lẻ mà mình không có mã thì mất khách", một người bán cho biết. Tương tự, tại chợ Nguyễn Văn Trỗi (quận Phú Nhuận), nhiều hộ kinh doanh nhỏ vẫn chọn hình thức thanh toán qua mã QR như một thói quen, ưu tiên sự tiện lợi cho khách hàng.

Minh bạch để tránh rủi ro bị truy thu, xử phạt về thuế

Theo các chuyên gia, đang tồn tại nhiều hiểu lầm phổ biến liên quan đến nghĩa vụ thuế mà cá nhân và hộ kinh doanh thường mắc phải.

Một số người cho rằng nếu không đăng ký kinh doanh, hoặc chỉ nhận thanh toán bằng tiền mặt, có thể tránh được thuế. Có trường hợp còn chia nhỏ doanh thu vào nhiều tài khoản, hoặc ghi nội dung chuyển khoản là "quà tặng", "ủng hộ",... thay vì ghi đúng tên sản phẩm hay dịch vụ đã bán, với hy vọng không bị cơ quan thuế phát hiện.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, cách làm này không làm thay đổi bản chất doanh thu chịu thuế. Nghĩa vụ thuế phát sinh tại thời điểm chuyển giao hàng hóa hoặc hoàn thành dịch vụ, không phụ thuộc vào việc tiền đã được chuyển khoản hay chưa.

"Việc hiểu rõ nguyên tắc này và tuân thủ nghiêm túc là cần thiết để tránh rủi ro bị truy thu thuế hoặc xử lý vi phạm", một chuyên gia nói và khuyến cáo rằng khi bán hàng hóa hay cung cấp dịch vụ, người bán phải lập hóa đơn để giao cho người mua. Thời điểm lập hóa đơn đối với cung cấp dịch vụ là thời điểm hoàn thành việc cung cấp dịch vụ, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Trường hợp người cung cấp dịch vụ có thu tiền trước hoặc trong khi cung cấp dịch vụ, thời điểm lập hóa đơn là thời điểm thu tiền. Việc khai báo không trung thực hoặc cố tình "ẩn doanh thu" là hành động tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý. "Mọi thông tin của người nộp thuế đã được tích hợp trên VNeID, liên kết với các thông tin định danh khác.

Vì vậy, có thể trong tương lai, thông qua dữ liệu ngân hàng và các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan thuế và ngân hàng hoàn toàn có thể xác định được đâu là hoạt động kinh doanh thực tế, từ đó truy vết doanh thu", một chuyên gia trong lĩnh vực thuế cảnh báo.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị, hộ kinh doanh nên chủ động tìm hiểu kỹ về thông tư 70, trao đổi trực tiếp với cán bộ thuế và tham khảo thông tin từ nhiều nguồn chính thống để nắm rõ chính sách và quyền lợi, trách nhiệm của mình.

Thực tế sau vài ngày triển khai hóa đơn điện tử, các hộ kinh doanh đã phản ánh về nhiều vấn đề trục trặc trong vận hành. "Những phản ánh này cho thấy để chính sách hóa đơn điện tử thực sự đi vào cuộc sống, không chỉ cần sự bắt buộc từ quy định, mà còn cần sự chuẩn bị kỹ càng, hỗ trợ sát sao và đồng hành từ các bên liên quan", một chuyên gia nói.

Quán ăn không nhận chuyển khoản để né thuế: Thiệt nhiều hơn lợi

Mấy hôm nay một số người chia sẻ có những hàng quán trước giờ nhận chuyển khoản nay không cho chuyển khoản, buộc phải trả tiền mặt. Việc này khiến chủ quán thiệt nhiều hơn lợi.