Thủ tướng vừa chỉ đạo Bộ Xây dựng kiên quyết cắt bỏ các thủ tục không cần thiết, trong đó có giấy phép xây dựng đã được người dân và doanh nghiệp hết sức ủng hộ. 

Điều xã hội kỳ vọng hơn làm sao cho công tác quản lý và thủ tục hành chính thực sự trở thành công cụ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống, thúc đẩy phát triển kinh tế.

Thực tiễn với nhiều hình thức vi phạm xây dựng, việc quản lý bằng giấy phép không còn phù hợp, nhất là tại các đô thị lớn đông dân cư. Các tỉnh thành khác mỗi năm cũng có thêm hàng chục ngàn công trình xây dựng, nhà ở.

Việc quản lý bằng giấy phép xây dựng đang mang tính cào bằng, chưa có sự phân định rõ ràng giữa nhà ở vì nhu cầu cuộc sống với trục lợi, xây dựng không đúng quy hoạch hoặc trên thửa đất không đủ điều kiện. 

Cũng là xây dựng, hai hành vi khác nhau, mục đích khác nhau. Một khi gộp chung lại vô tình cản trở quyền lợi chính đáng của người dân như không được phép linh hoạt dịch chuyển vị trí sàn, chiều cao trong trong quá trình xây dựng hoặc không được công nhận hoàn công vì không xin điều chỉnh giấy phép xây dựng.

Mặt khác tạo ra những kẽ hở dễ bị trục lợi. Cũng là vi phạm xây dựng phần kết cấu, diện tích không có trong giấy phép có nơi bị xử lý tháo dỡ, có nơi được du di bỏ qua. 

Nhiều công trình xây dựng vi phạm kéo dài, cách thức xử lý chưa đồng nhất và chỉ cương quyết trên giấy tờ, đề nghị tháo dỡ nhưng không thực hiện rồi sau đó phạt hành chính cho tồn tại. Chi phí cho một giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ có thể lên đến hàng chục triệu đồng.

Việc cấp giấy phép xây dựng công trình thương mại càng rắc rối hơn, kéo dài, tăng chi phí tuân thủ pháp luật. Mỗi lần xem xét cấp phép xây dựng là rà soát, kiểm tra toàn bộ quy trình không chỉ mất cơ hội kinh doanh mà còn khiến doanh nghiệp thiệt hại.

Nên chăng thay đổi cách thức quản lý, đăng ký xây dựng thay vì xin phép, áp dụng nguyên tắc hậu kiểm. Công khai về quy hoạch, khu vực được phép và không được phép xây dựng cùng các quy định mật độ xây dựng, cốt nền, khoảng lùi, tầng cao, quy mô công trình. Đây cũng là căn cứ cho cơ quan chức năng giám sát, chứng nhận.

Xử lý các vi phạm ngoài phạt hành chính thì yêu cầu khắc phục cho đúng quy chuẩn. Trường hợp vi phạm quy hoạch, tăng tầng so với đăng ký, không đảm bảo an toàn sẽ buộc tháo dỡ. Được vậy thủ tục hành chính sẽ theo hướng cởi mở, phù hợp với yêu cầu thực tiễn hiện nay.

Các ý tưởng cải cách, giảm thiểu thủ tục không cần thiết, bỏ giấy phép xây dựng chỉ có thể hiện thực hóa và phát huy tác dụng khi được rà soát toàn diện và cương quyết thực hiện. 

Cơ quan chủ trì chương trình này cần đóng vai trò như một nhạc trưởng để điều phối, tiến hành thu thập, tổng hợp các bất cập và cách làm mới, tiếp nhận chỉnh sửa theo hướng cải cách tốt nhất để trình ban hành thành quy định pháp luật áp dụng chung cho cả nước.

Bộ Xây dựng thông tin về lộ trình bỏ giấy phép xây dựng

Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết cần đánh giá tác động khi bỏ giấy phép xây dựng, để có tổng kết đánh giá từ đó có lộ trình sửa đổi, cắt giảm.