Người bệnh chờ lãnh thuốc bảo hiểm tại một bệnh viện - Ảnh: DUYÊN PHAN
Tuổi Trẻ đã có cuộc trao đổi với ông Vương Ánh Dương, phó cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, về việc xây dựng danh mục bệnh mạn tính được cấp thuốc dài ngày và những lo ngại, giải pháp để thực hiện chính sách này.
200 bệnh trong danh mục
* Vì sao Bộ Y tế lại quyết định thay đổi quy định về thời gian kê đơn thuốc từ tối đa 30 ngày lên đến 90 ngày?
- Trước đây thông tư 52/2017 quy định kê đơn ngoại trú tối đa 30 ngày, nhưng trong thực tiễn điều trị, đặc biệt các bệnh mạn tính đã ổn định, nhu cầu kéo dài thời gian dùng thuốc là chính đáng.
Bộ Y tế đã từng cho phép cấp thuốc 3 tháng trong giai đoạn COVID-19, khi bệnh nhân không thể đến bệnh viện thường xuyên. Kết quả cho thấy việc này đem lại nhiều thuận lợi như giảm gánh nặng cho cơ sở y tế, giảm thời gian và chi phí đi lại của người bệnh, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa mà vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị.
Việc ban hành danh mục các bệnh cho phép kê đơn từ 30 ngày đến 90 ngày là chủ trương được ngành y tế quan tâm. Trong đó các bệnh mạn tính không chỉ là những bệnh tăng huyết áp, tiểu đường quen thuộc với nhiều người, mà danh mục bệnh mạn tính thực tế rất đa dạng.
Vì vậy chúng tôi đã rất cân nhắc khi xây dựng danh mục bệnh mạn tính có thể kê đơn dài ngày, kéo dài thời gian kê đơn tối đa đến bao lâu. Ưu tiên trên hết không chỉ là thuận tiện cho người bệnh, giảm chi phí đi lại, giảm tải cho bệnh viện mà phải là an toàn cho người bệnh.
* Danh mục bệnh được kê thuốc 90 ngày được lựa chọn ra sao, đã hoàn tất chưa, thưa ông?
- Để xây dựng danh mục này, chúng tôi đã lấy ý kiến của 20 bệnh viện tuyến cuối, thuộc nhiều chuyên khoa khác nhau như lão khoa, bệnh viện nhi, nội tiết... Sau khi các bệnh viện đề xuất, chúng tôi tổ chức thẩm định qua các hội đồng chuyên môn.
Bộ Y tế yêu cầu các bệnh viện tuyến cuối của từng chuyên khoa lập danh sách đề xuất, đồng thời phải đưa ra tiêu chí đánh giá nghiêm ngặt. Các bệnh viện phân tích cụ thể các nguy cơ: chi phí cho mỗi lượt kê đơn thuốc tăng; người bệnh không có điều kiện bảo đảm chất lượng thuốc; không được theo dõi sát các tác dụng không mong muốn trong thời gian sử dụng; hoặc trong trường hợp bệnh tiến triển cần thay đổi phác đồ; bệnh nhân tử vong khi chưa sử dụng hết thuốc gây lãng phí...
Đến nay chúng tôi đã có khoảng 200 bệnh trong danh mục đề xuất, không chỉ gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, COPD, rối loạn tâm thần... mà còn hàng loạt các nhóm bệnh nội tiết, tim mạch, thần kinh. Như nhóm bệnh nhiễm trùng và ký sinh trùng gồm viêm gan vi rút B mạn tính, HIV/AIDS, được xem là những bệnh cần theo dõi sát nhưng điều trị ổn định, có thể kéo dài chu kỳ lấy thuốc.
Ở nhóm bệnh máu và miễn dịch, danh sách mở rộng bao gồm Thalassemia, hồng cầu hình liềm, các thể thiếu máu tan máu di truyền và mắc phải, suy tủy xương, mang lại thuận lợi lớn cho bệnh nhân, nhất là trẻ em điều trị hỗ trợ lâu dài.
Các bệnh lý nội tiết như suy tuyến giáp, nhiễm độc giáp, suy tuyến cận giáp cũng được cập nhật trong diện được kéo dài đơn thuốc, giúp người bệnh giảm bớt gánh nặng đi lại, tái khám hằng tháng.
Đáng chú ý nhiều bệnh tâm thần và thần kinh thoái hóa mạn tính như sa sút trí tuệ, Alzheimer, Parkinson, xơ cứng cột bên teo cơ cũng nằm trong diện được kéo dài thời gian cấp thuốc. Đặc biệt nhóm bệnh phụ khoa ở tuổi vị thành niên như rong kinh tuổi dậy thì cũng được quan tâm trong lần điều chỉnh này.
Việc mở rộng danh sách này không chỉ giúp người bệnh mắc bệnh mạn tính thuận tiện hơn trong điều trị, mà còn góp phần giảm tải cho các cơ sở y tế tuyến đầu, đồng thời bảo đảm kiểm soát tốt các bệnh mạn tính và bệnh hiếm trong cộng đồng.
Ông Vương Ánh Dương
Căn cứ tình trạng cụ thể của bệnh nhân
* Vậy có phải bệnh nhân nào mắc bệnh mạn tính trong danh mục đều được cấp thuốc tối đa 90 ngày không?
- Ngay khi lập danh mục này, chúng tôi xác định việc kéo dài thời gian kê đơn là vấn đề rất cẩn trọng, vì mục tiêu cao nhất là đảm bảo sức khỏe, an toàn cho người bệnh.
Vì vậy không phải cứ bệnh nào trong danh mục là được mặc định kê đơn 90 ngày. Bác sĩ sẽ phải căn cứ vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân để quyết định kê đơn bao nhiêu ngày.
Thông tư mới cũng quy định người kê đơn căn cứ vào chẩn đoán bệnh và tình trạng người bệnh để quyết định số lượng thuốc được kê, số ngày sử dụng của mỗi loại thuốc trong đơn, và chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
Số ngày cấp thuốc tùy từng mã bệnh sẽ dao động từ 30 đến 90 ngày. Trường hợp chưa sử dụng hết thuốc, bệnh có diễn biến bất thường hoặc không thể đến tái khám đúng hẹn, người bệnh cần đến cơ sở khám chữa bệnh để được khám lại và điều chỉnh điều trị.
Chúng tôi mong người dân không hiểu lầm rằng nằm trong danh mục là được mặc định cấp thuốc dài ngày. Mỗi bác sĩ chịu trách nhiệm cho từng đơn thuốc và phải lường trước các rủi ro có thể xảy ra trong thời gian bệnh nhân điều trị tại nhà.
* Theo ông, để cấp thuốc dài ngày vẫn đảm bảo an toàn, cần làm gì?
- Để đảm bảo an toàn cho người bệnh, y bác sĩ vẫn cần đảm bảo nguyên tắc an toàn điều trị, tránh lạm dụng thuốc hoặc để người bệnh gặp biến chứng mà không được phát hiện kịp thời. Người dân cũng cần được bác sĩ hướng dẫn để tự theo dõi và phát hiện sớm những tác dụng phụ của thuốc (nếu có) và cần theo dõi sức khỏe, uống thuốc theo hướng dẫn để bệnh không chuyển nặng.
Ngoài ra cấp thuốc 3 tháng cũng có thể làm tăng chi phí thuốc khám chữa bệnh BHYT. Về vấn đề này, cục sẽ trao đổi thêm với Bảo hiểm xã hội Việt Nam để khi triển khai có hướng dẫn phù hợp cho các bệnh viện.
Dự kiến ngày 1-7 thông tư sẽ được ban hành. Cục Quản lý khám, chữa bệnh sẽ tập huấn, hướng dẫn cụ thể cho các cơ sở y tế để triển khai đồng bộ.
Đỡ khó cho người bệnh chút nào hay chút đó
Bộ Y tế đang bàn thảo để có thể cấp thuốc dài hơn cho người bệnh mạn tính là tin vui đối với hàng chục ngàn người bệnh đã phải đến bệnh viện lấy thuốc mỗi tháng. Phần lớn trong số này là người già, đi lại khó khăn, việc phải có con cháu đưa đi và chờ đợi ít nhất là nửa ngày mỗi đợt lấy thuốc đều đặn hằng tháng, thậm chí có bệnh viện chỉ cấp 21 ngày thuốc/đợt là khó khăn đối với họ. Họ đã kêu nhiều nhưng tình hình... vẫn như thế và lần này mới có hy vọng được thay đổi.
Kể về việc nhà có mẹ già mắc bệnh mạn tính và đang gặp khó khăn, một người nhà bệnh nhân cho hay mẹ chị mắc tới 4 bệnh: tiểu đường, huyết áp, khớp và Alzeimer, theo quy định muốn nhận thuốc bảo hiểm thì phải tái khám mỗi tháng/lần, mỗi lần đi khám lại phải đợi rất lâu chỉ để gặp được bác sĩ vài phút.
Và để đưa được mẹ đi khám lại không dễ vì phải ngưng cữ thuốc huyết áp, tiểu đường buổi sáng, phải nhịn ăn sáng, trong khi bệnh nhân tiểu đường lại cần uống thuốc và ăn sáng đúng giờ.
Mỗi lần đi khám, gia đình phải dậy từ sáng sớm để chuẩn bị bỉm, sữa, đồ ăn đề phòng chờ lâu mẹ bị tụt đường huyết, sau khi khám và thử máu xong thì vội vàng tìm chỗ thuận lợi để cho mẹ dùng thuốc, ăn sáng...
Vì vậy dù có thể nhận thuốc bảo hiểm đúng tuyến, nhưng nhà chị thường thì cả năm mới đưa cụ đi bệnh viện/lần, còn lại là khám bác sĩ tư và ra nhà thuốc mua thuốc theo đơn, bảo hiểm thành ra để không!
Giờ chị đang mong có chính sách khám cho người bệnh mạn tính như mẹ chị từ xa, hoặc cho phép bảo hiểm công nhận kết quả xét nghiệm của bác sĩ tư, từ đó cấp thuốc cho người bệnh mạn tính gặp khó khăn trong việc đi lại, để người bệnh có bảo hiểm đỡ phải mua thuốc bên ngoài tốn kém trong khi họ rõ ràng có bảo hiểm y tế.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, một lãnh đạo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho hay cơ quan này đã nhiều lần đề nghị cấp thuốc dài ngày hơn cho người bệnh mạn tính, vừa giảm bớt thời gian đi lại, chờ đợi cho người bệnh, vừa giảm tải cơ sở y tế.
Qua thực tế trong thời gian có dịch COVID-19 cũng như thí điểm tại Bệnh viện Xanh Pôn, Hà Nội gần đây cho thấy việc cấp thuốc 2-3 tháng cho người bệnh mạn tính đã được điều trị ổn định từ 6 tháng đến 1 năm cho thấy tỉ lệ người bệnh phải quay lại tái khám sớm do cần phải đổi thuốc, gặp biến chứng chỉ khoảng 3% (con số tại Bệnh viện Xanh Pôn), còn lại là an toàn, cho thấy việc này có thể thực hiện được.
Tuy nhiên vướng mắc không thể cấp thuốc dài hơn cho người bệnh lại từ quy định hiện hành của Bộ Y tế và yêu cầu chỉ cho phép cấp thuốc dưới 30 ngày. Từ quy định này, có bệnh viện áp dụng 15 ngày cấp 1 đợt, có nơi 21 ngày, có nơi đúng 30 ngày. Người bệnh mạn tính vì thế muốn được nhận thuốc phải đi lại nhiều lần, phải chờ đợi, thậm chí có người chờ lâu đến mức phải đi về mà không được nhận thuốc.
Hiện nay đã có 93% người dân có bảo hiểm y tế, chính sách liên quan đến bảo hiểm vì thế liên quan đến hầu hết mọi người dân. Bên cạnh việc làm sao để bệnh viện cung cấp dịch vụ kỹ thuật cao, chất lượng điều trị tốt hơn thì các dịch vụ y tế liên quan như cấp thuốc cho người bệnh được thuận lợi hơn là vấn đề cần được thúc đẩy, từ đó những người bệnh, đặc biệt là người già, người ốm đỡ khó được chút nào hay chút đó.
Việc này đã được nói nhiều ít nhất trong 2 năm qua, giờ đây có vẻ sắp đi đến cái kết được mong đợi: người bệnh được cấp thuốc dài hơn, trong khi vẫn được khám theo lịch và theo dõi sức khỏe.
Lần này chờ Bộ Y tế có quyết định để người bệnh giảm bớt được khó khăn, đỡ chút nào cho họ thì tốt chút ấy.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận