Xử phạt vi phạm giao thông sao cho hợp lý?

Các mức phạt vi phạm phổ biến với xe máy theo nghị định 168/2024

Đi ngược chiều: phạt tiền 4 - 6 triệu đồng, trừ 2 điểm bằng lái.

Không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông: phạt tiền 4 - 6 triệu đồng, trừ 4 điểm bằng lái.

Nồng độ cồn vượt quá 0,4mg/lít khí thở: phạt tiền từ 8 - 10 triệu đồng, tước bằng lái từ 22 - 24 tháng.

Đi trên vỉa hè: phạt tiền từ 4 - 6 triệu đồng, trừ 2 điểm bằng lái.

Các mức phạt vi phạm phổ biến với ô tô

Không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông, hiệu lệnh, hướng dẫn của người điều khiển giao thông: phạt tiền từ 18 - 20 triệu đồng, trừ 4 điểm bằng lái.

Nồng độ cồn vượt quá 0,4mg/lít khí thở: phạt từ 30 - 40 triệu đồng, tước bằng lái 22 - 24 tháng.

Mở cửa xe, để cửa xe mở không đảm bảo an toàn gây tai nạn: phạt tiền từ 20 - 22 triệu đồng, trừ 10 điểm bằng lái.

Đi ngược chiều, lùi xe, quay đầu xe trên cao tốc: phạt từ 30 - 40 triệu đồng, trừ 10 điểm bằng lái.

"Các cơ quan sẽ tiếp tục lắng nghe, nghiên cứu thấu đáo"

Một thành viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp - cơ quan thẩm tra - cho rằng việc sửa đổi Luật Xử lý vi phạm hành chính lần này tập trung vào những vấn đề cấp bách, thực sự cần thiết để phục vụ sắp xếp tổ chức bộ máy, phân cấp, phân quyền.

Đồng thời khắc phục những bất cập, hạn chế cơ bản, mang tính phổ biến trong triển khai thi hành luật thời gian qua. Với các nội dung chưa thực sự cấp bách hoặc còn ý kiến khác nhau và tác động trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân nhưng chưa tổng kết thực tiễn, cần phải đánh giá tác động và sẽ tiếp tục rà soát, tổng kết, nghiên cứu để trình Quốc hội xem xét sửa đổi toàn diện luật. Dự kiến sẽ thực hiện vào kỳ họp thứ 10.

Đối với việc sửa đổi mức phạt tiền tối đa trong các lĩnh vực đã được quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành, ủy ban đã đề nghị Chính phủ chưa tăng mức xử phạt tối đa tại lần sửa đổi này. Việc này sẽ tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động kỹ lưỡng, đề xuất khi sửa tổng thể luật. Các cơ quan sẽ tiếp tục lắng nghe, nghiên cứu thấu đáo để hoàn thiện dự luật.

Đại biểu PHẠM VĂN HÒA (Đồng Tháp):

Cân nhắc khi tăng mức phạt

Tôi đồng ý mức phạt nghiêm để trừng trị, phòng ngừa, răn đe nhưng phải tính đến điều kiện cụ thể, thu nhập của mỗi người dân. Nếu tăng mức phạt tối đa vi phạm giao thông đường bộ từ 75 triệu lên 150 - 200 triệu đồng, trong nhiều trường hợp, tài xế sẽ phải xem xét bán xe mới có tiền nộp phạt.

Chưa kể có những trường hợp xe là phương tiện lao động, sinh nhai của gia đình. Cho nên tăng mức phạt tối đa cần cân nhắc. Chúng ta xử phạt phải nghiêm minh, răn đe, phòng ngừa, cảnh tỉnh người vi phạm để họ không dám, không muốn, không gây ra vi phạm nhưng cũng phải tính tới túi tiền của người dân.

TS CAO VŨ MINH:

Mục đích cuối cùng là để răn đe

Về mức phạt vi phạm hành chính, mục đích cuối cùng là tạo sự răn đe để người dân có ý thức chấp hành nghiêm luật, trong đó có lĩnh vực giao thông.

Tuy nhiên, để người dân tuân thủ nghiêm pháp luật không chỉ dựa trên tăng mức hình phạt mà quan trọng hơn mức xử phạt phải khả thi, hình thức xử phạt phải thi hành được và mang tính chất giáo dục.

Mức xử phạt của các nước, kể cả nước phát triển, cũng không xây dựng trên việc "triệt đường sống" hay nói cách khác vượt khỏi khả năng chi trả của đông đảo người dân.

Mức phạt cao sẽ dẫn đến hai hệ lụy: nếu những người vi phạm đi xe đắt tiền, mức phạt cao sẽ mở đường cho hiện tượng "cưa đôi", tức đôi bên cùng có lợi, tiền không vào ngân sách mà mở đường cho tham nhũng, tiêu cực;

Trong khi nếu phương tiện có giá trị thấp, người vi phạm sẽ có ý định bỏ luôn xe, không chấp hành mức xử phạt. Kể cả luật hiện nay có quy định khấu trừ nghĩa vụ khoản phạt đối với người vi phạm, nhưng với nhiều người, toàn bộ gia tài nằm ở chiếc xe nên việc thu tiền phạt theo hình thức này rất khó. Mức phạt cao nhưng không thực thi được cũng vô nghĩa.

Với mức phạt ở nghị định 168 hiện được đánh giá đã cao hơn nhiều so với trước đó. Vì vậy, vấn đề nằm ở chỗ bên cạnh mức xử phạt tiền cần tiếp tục thực hiện các giải pháp để răn đe, giáo dục người dân chấp hành nghiêm pháp luật.

Trong đó tăng cường kiểm tra, giám sát hành vi tham gia giao thông của người dân, ứng dụng công nghệ thông tin để đảm bảo người dân vi phạm sẽ bị xử phạt và xử phạt nghiêm minh, không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Như vậy mới nâng cao tính răn đe và xây dựng văn hóa, ý thức chấp hành giao thông nghiêm túc, đúng pháp luật.

Xử phạt nghiêm minh nhưng phải nhân văn

Nhiều bạn đọc Tuổi Trẻ Online đã có ý kiến khác nhau về đề xuất tăng mức phạt gấp 2 lần ở Hà Nội và khu vực nội thành của 5 TP (Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, TP.HCM, Cần Thơ) trong lĩnh vực giao thông đường bộ.

Bạn đọc Đặng Hinh cho rằng: "Cần xem xét lại đề xuất trên. Không phải cái gì cứ không quản lý được thì lại đề xuất phạt. Đồng thời xem lại các quy định biển báo, tín hiệu, đường sá... ở các TP lớn, đặc biệt là tại TP.HCM, đã đáp ứng được tiêu chuẩn hay chưa. Biển báo như ma trận bị che khuất, nhiều người không quen đường thì khả năng cao sẽ dính phạt. Lúc đó sẽ phạt ai?".

Theo bạn đọc phip****@gmail.com, nên giáo dục pháp luật về an toàn giao thông cho người dân thường xuyên. Sau đó, lực lượng chức năng phải thường xuyên túc trực để xử phạt các hành vi vi phạm đã được giáo dục, phổ biến.

Như thế sẽ lập lại văn minh giao thông chứ không phải phạt thật nặng khi thấy người vi phạm nhưng lại bỏ sót những người đang vi phạm ở nơi khác cùng hành vi với lý do lực lượng mỏng.

Đồng tình, bạn đọc Anh Vũ nhận định: "Mục đích của xử phạt là giáo dục, hướng dẫn công dân tuân thủ pháp luật, thực hiện nếp sống văn minh. Bên cạnh phạt tiền, cần áp dụng thêm phạt lao động công ích như dọn rác, làm sạch môi trường".

Các nước xử lý vi phạm giao thông ra sao?

Phần Lan là quốc gia đầu tiên trên thế giới áp dụng hệ thống phạt hành chính dựa trên thu nhập - còn được gọi là "day fine" - từ năm 1920.

Nguyên tắc của hệ thống này là bảo đảm tính công bằng trong cách trừng phạt những người vi phạm: với cùng một hành vi vi phạm, mức phạt được điều chỉnh theo khả năng chi trả của từng người, nhờ vậy tránh được việc khiến người có thu nhập thấp kiệt quệ vì khoản phạt quá lớn, trong khi người giàu coi nhẹ luật vì khoản phạt quá nhỏ, thiếu sức răn đe.

Cách tính mức phạt theo hệ thống này khá đơn giản nhưng được đánh giá mang lại hiệu quả cao, khi sau Phần Lan, các nước như Thụy Điển, Đan Mạch, Đức, Thụy Sĩ... cũng đều áp dụng.

Theo tạp chí The Atlantic, trước tiên cơ quan chức năng sẽ ước tính số tiền chi tiêu mỗi ngày của người vi phạm - tức phần thu nhập còn lại sau khi đã trừ thuế và các chi phí thiết yếu. Con số này sau đó được chia đôi, và phần còn lại được xem là mức tiền hợp lý mà người vi phạm có thể bị tước đi trong một ngày như một hình phạt.

Tiếp theo, tùy vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm, hệ thống sẽ áp dụng một hệ số tương ứng gọi là "số ngày phạt". Ví dụ, nếu người vi phạm vượt quá tốc độ cho phép 24km/h, mức phạt sẽ bằng 12 ngày chi tiêu; nếu vượt tốc độ 40km/h, mức phạt tăng lên 22 ngày.

Tổng số tiền phạt được tính bằng cách nhân số ngày phạt với mức chi tiêu mỗi ngày đã xác định. Chẳng hạn nếu mức chi tiêu mỗi ngày của người vi phạm là 100 euro (2,9 triệu VNĐ) và hành vi vi phạm tương ứng với 20 ngày phạt, họ sẽ phải nộp phạt 2.000 euro (tương đương 58 triệu VNĐ).

Tại Phần Lan, mức phạt tối đa có thể lên tới 120 ngày nhưng không có trần giới hạn số tiền - nghĩa là người có thu nhập càng cao sẽ bị phạt càng lớn. Nhờ đó, hệ thống này bảo đảm rằng hình phạt mang tính răn đe công bằng đối với mọi tầng lớp thu nhập, từ người lao động bình thường đến các triệu phú.

Tại Nhật Bản, hệ thống xử lý vi phạm giao thông không chỉ dừng lại ở việc xử phạt hành chính mà còn đi kèm với một cơ chế trừ điểm trên giấy phép lái xe (kotsuihan), trong đó số điểm bị trừ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm.

Bên cạnh các hình phạt hành chính, việc tích lũy điểm trừ còn kéo theo hệ lụy về tài chính. Tại Nhật Bản, các công ty bảo hiểm thường căn cứ vào lịch sử vi phạm và số điểm trừ của người lái để tính mức phí bảo hiểm.

Càng nhiều vi phạm, mức phí phải đóng càng cao. Ngoài ra, hệ thống trừ điểm này cũng được áp dụng đối với người điều khiển phương tiện giao thông bằng giấy phép lái xe quốc tế ở Nhật Bản, chứ không chỉ giới hạn ở người có bằng lái xe do nước này cấp.