Đây là lần đầu tiên, một triển lãm về côn trùng ở Việt Nam được tổ chức bởi hai trường đại học, là Đại học (ĐH) Duy Tân và Trường ĐH Đà Lạt. Triển lãm là cơ hội hiếm có để công chúng khám phá về thế giới côn trùng vô cùng đa dạng của Việt Nam, đồng thời là cầu nối giữa khoa học và cộng đồng, góp phần nâng cao nhận thức bảo vệ thiên nhiên và đa dạng sinh học.

Hãy cùng gặp gỡ TS Phan Quốc Toản, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu côn trùng - ký sinh trùng, ĐH Duy Tân, để tìm hiểu về triển lãm đặc biệt được tổ chức ngay giữa Lễ hội pháo hoa quốc tế 2025 tại TP Đà Nẵng.

*  Xuất phát điểm nào để thực hiện triển lãm này, thưa anh?

- Việc ĐH Duy Tân và Trường ĐH Đà Lạt phối hợp tổ chức triển lãm "Đa dạng sắc màu côn trùng Việt Nam" dịp này không phải là ngẫu nhiên mà là dựa trên thế mạnh nghiên cứu côn trùng của cả hai đơn vị.

Hai đơn vị đều có nhóm nghiên cứu mạnh về côn trùng và có những bộ sưu tập côn trùng đa dạng, độc đáo. Do đó, triển lãm này sẽ mang đến cơ hội để công chúng được chiêm ngưỡng vẻ đẹp, sự đa dạng và độc đáo của các loài côn trùng Việt.

Lần đầu tiên, khách tham quan sẽ được tận mắt nhìn thấy những loài côn trùng quý hiếm, độc đáo chỉ có ở những khu vực núi cao, có cả nhiều loài đặc hữu chỉ có ở Việt Nam do các nhóm nghiên cứu côn trùng học của ĐH Duy Tân và Trường ĐH Đà Lạt thu thập, lưu giữ trong phòng thí nghiệm.

* Anh có thể chia sẻ cụ thể hơn về các loài côn trùng sẽ được giới thiệu tại triển lãm?

- Sẽ có hơn 100 hộp mẫu vật côn trùng ở Việt Nam được giới thiệu tại "Đa dạng sắc màu côn trùng Việt Nam" 2025. Trong đó, có các loài bọ cánh cứng, ve sầu, chuồn chuồn có kích thước lớn chỉ phát hiện ở những khu rừng nguyên sinh đang được bảo vệ tốt và còn nguyên vẹn cùng những loài côn trùng có màu sắc cánh và cơ thể đẹp, thực sự đặc sắc, cụ thể:

+ Bộ sưu tập đa dạng với hơn 200 loài bướm ngày (butterflies) và ngài (moths) có kích thước, hình dạng, màu sắc khác nhau. Có nhiều mẫu vật quý hiếm như loài bướm phượng kiếm (Teinopalpus imperialis), các loài bướm khế, bướm hoàng đế có kích thước khổng lồ. 

+ Các mẫu chuồn chuồn rừng quý hiếm như chuồn chuồn kim Duy Tân (Coeliccia duytan) - hiện chỉ mới phát hiện ở Vườn quốc gia Chư Mom Rây, tỉnh Kon Tum; chuồn chuồn kim Lê Công Cơ (Coeliccia lecongcoi) - một loài đặc hữu chỉ ghi nhận ở Ngọc Linh (Kon Tum) và Vườn quốc gia Kon Ka Kinh (Gia Lai). Ngoài ra, còn nhiều loài chuồn chuồn có giá trị bảo tồn cao như chuồn chuồn rừng cánh đen (Chlorogomphus nakamurai), chuồn chuồn rừng Aritai (Chlorogomphus aritai), chuồn chuồn rừng cánh phượng (Chlorogomphus papilio)... 

+ Bộ sưu tập các loài bọ cánh cứng khổng lồ điển hình như các loài bọ hung 3 sừng (Chalcosoma caucasus), bọ hung 5 sừng (Eupatorus gracilicornis), hay cua bay (Cheirotonus jansoni). Đây là những loài bọ cánh cứng quý hiếm, chỉ sinh sống ở những khu vực rừng núi cao, là chỉ thị cho các hệ sinh thái rừng nguyên sinh còn nguyên vẹn ở Việt Nam. 

+ Bộ sưu tập các loài côn trùng đặc sắc khác như: bọ que, bọ ngựa, châu chấu, ve sầu vòi voi… đa dạng về chủng loại và thành phần loài.

Bên cạnh các mẫu vật côn trùng, còn có hơn 150 ảnh và poster về côn trùng được giới thiệu kỹ lưỡng để người xem có thể hiểu rõ hơn về vẻ đẹp cũng như tầm quan trọng của các loài côn trùng trong đời sống tự nhiên.

* Anh có thể chia sẻ những khó khăn khi có được những bộ sưu tập này?

- Điều tra nghiên cứu thực địa và thu thập mẫu vật tại các khu vực rừng núi cao là một trong những công việc rất khó khăn và vất vả, nhưng cũng không kém phần thú vị. Sau khi xin giấy phép để vào làm việc tại các vườn quốc gia và khu bảo tồn, chúng tôi phải mang theo dụng cụ nghiên cứu, lều, bạt, thức ăn… và leo lên những ngọn núi cao để cắm trại và làm việc trong thời gian dài.

Làm việc trong rừng có rất nhiều nguy hiểm, bất trắc như lũ quét, sạt lở hay thường xuyên đối mặt với rắn, vắt, đỉa… ngay trong quá trình nghiên cứu. Phải thực sự đam mê thì các nhà khoa học mới có thể "dấn thân" và làm việc lâu dài để có được những kết quả tốt nhất.

Chúng tôi sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để thu thập mẫu vật và phải trực tiếp xử lý bảo quản ngoài thực địa, sau đó về phòng thí nghiệm thực hiện bảo quản lần hai. Các công đoạn mà các nhà khoa học trực tiếp thực hiện đều phải rất kỳ công mới giữ được cho mẫu côn trùng được nguyên vẹn với đầy đủ thân, cánh hay màu sắc còn tươi mới.

 * Anh có thể chia sẻ thêm những thông điệp muốn truyền tải?

- Côn trùng là nhóm động vật không xương sống có ý nghĩa quan trọng bậc nhất không chỉ đối với tự nhiên mà đối với cả đời sống con người. Tuy nhiên, côn trùng chưa thực sự được quan tâm dù chúng là một phần thiết yếu của hệ sinh thái.

Triển lãm "Đa dạng sắc màu côn trùng Việt Nam" tạo cơ hội tham quan và tìm hiểu một cách trực quan sinh động nhất, giúp người dân hiểu được vai trò của côn trùng trong đời sống, về vẻ đẹp của chúng và cách ứng xử đối với côn trùng nói riêng và với tự nhiên nói chung.

Ngay tại triển lãm, người xem sẽ được tìm hiểu về những lợi ích của côn trùng cho đời sống con người như qua: dược liệu/thực phẩm, nghệ thuật, công nghệ sinh học, nông nghiệp, y học và môi trường.

Tổ chức ngay ở thời điểm diễn ra Lễ hội pháo hoa quốc tế 2025, triển lãm "Đa dạng sắc màu côn trùng Việt Nam" sẽ là hoạt động ý nghĩa để du khách quốc tế biết đến vẻ đẹp của các loài côn trùng ở Việt Nam, đồng thời cùng nhau nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học trên Trái đất.

Triển lãm "Đa dạng sắc màu côn trùng Việt Nam" sẽ có sự tham dự của rất nhiều nhà khoa học nghiên cứu về côn trùng của ĐH Duy Tân và Trường ĐH Đà Lạt. Ban tổ chức sẽ đồng thời triển khai các tọa đàm khoa học chuyên đề với sự tham gia của các nhà khoa học như:

- TS Phan Quốc Toản (về côn trùng rừng và về các bộ sưu tập côn trùng ở ĐH Duy Tân), 

- TS Tosaphol Saetung Keetapichayakul (về côn trùng nước ở ĐH Duy Tân), TS Kim Junggon (về ve, rầy, bọ xít hại cây ở ĐH Duy Tân), 

- TS Lee Hyun Suk (về côn trùng nông nghiệp và các bộ sưu tập côn trùng ở Trường ĐH Đà Lạt)…

Chắc chắn nhiều điều thú vị từ triển lãm "Đa dạng sắc màu côn trùng Việt Nam" sẽ truyền thêm cảm hứng cho các thế hệ trẻ theo đuổi ngành côn trùng học, sinh học, công nghệ sinh học và môi trường để góp sức bảo vệ đa dạng sinh học và bảo tồn môi trường sống tự nhiên quý giá của chúng ta.

* Cảm ơn những chia sẻ thú vị từ TS Phan Quốc Toản!

Sinh viên ĐH Duy Tân vô địch thế giới cuộc thi ERPsim International Competition 2025

Vượt qua những “đối thủ” mạnh nhất đến từ các trường đại học hàng đầu thế giới, đội tuyển Dongry Corporation đến từ Đại học (ĐH) Duy Tân đã xuất sắc giành ngôi vô địch cuộc thi ERPsim International Competition 2025 vào ngày 5-6-2025.