Diễn đàn an ninh quan trọng bậc nhất châu Á năm nay diễn ra trong bối cảnh thế giới bất ổn, khi mâu thuẫn Mỹ - Trung lên tầm cao mới dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Sự thiếu vắng đáng chú ý của các quan chức quốc phòng cấp cao từ Bắc Kinh đã tạo ra một động thái ngoại giao đầy ý nghĩa, phản ánh tình trạng "đóng băng" trong quan hệ song phương.

Thiếu vắng đáng chú ý từ Bắc Kinh

Đối thoại Shangri-La (SLD) thường niên lần thứ 22 đang diễn ra tại Singapore từ ngày 30-5 đến ngày 1-6, quy tụ 47 quốc gia với 40 đại biểu cấp bộ trưởng.

Giống như Hội nghị an ninh Munich đối với châu Âu, SLD được coi là diễn đàn quốc phòng và an ninh quan trọng nhất châu Á, nơi các quan chức chính phủ, lãnh đạo doanh nghiệp và chuyên gia an ninh thảo luận những mối quan tâm cấp bách về an ninh khu vực.

Tuy nhiên, diễn đàn năm nay lại thiếu vắng sự xuất hiện của Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Đổng Quân.

Thay vào đó, Bắc Kinh chỉ cử thiếu tướng Hồ Cương Phong - phó hiệu trưởng Đại học Quốc phòng Trung Quốc tham gia.

Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2019 Trung Quốc không cử đại diện là bộ trưởng quốc phòng tại SLD, thể hiện mối quan hệ Trung - Mỹ đã xuống mức thấp hơn nhiều so với các năm trước.

Sự vắng mặt này không chỉ đơn thuần là vấn đề giao thức ngoại giao. Về mặt văn hóa chính trị, Trung Quốc đã thể hiện thái độ thận trọng và tính toán cẩn thận khi không muốn có cuộc gặp mặt quan chức quốc phòng cấp cao trong điều kiện họ cho rằng phía Mỹ thiếu "thiện chí hợp tác". Cấp độ phái đoàn của Trung Quốc tại SLD liên quan chặt chẽ đến sự nóng lạnh trong quan hệ Trung - Mỹ.

Căng thẳng đã bùng phát trở lại vào tuần qua khi Mỹ đe dọa thu hồi thị thực du học được cấp cho sinh viên Trung Quốc và áp đặt lệnh cấm xuất khẩu phần mềm đối với các công ty công nghệ Trung Quốc, chỉ hai ngày trước khi SLD khai mạc.

Điều này tương phản rõ rệt với năm ngoái, khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã gặp người đồng cấp Trung Quốc, đô đốc Đổng Quân, bên lề sự kiện và hai bên cam kết tiếp tục đối thoại trong bối cảnh căng thẳng về Đài Loan và Biển Đông.

Đối đầu quan điểm Âu - Mỹ

Diễn đàn năm nay chứng kiến những bài phát biểu có tính đối lập rõ rệt từ các cường quốc phương Tây. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã có bài phát biểu quan trọng vào tối 30-5. Đây là lần đầu tiên một nhà lãnh đạo cường quốc châu Âu phát biểu tại diễn đàn an ninh thường niên này.

Ông Macron nhấn mạnh tầm quan trọng của liên minh mới giữa các quốc gia châu Âu và châu Á để tránh trở thành "nạn nhân phụ của các quyết định do các siêu cường đưa ra" - ám chỉ đến Mỹ và Trung Quốc.

Nhà lãnh đạo Pháp kêu gọi hợp tác sâu hơn giữa châu Âu và châu Á, đồng thời cảnh báo trật tự dựa trên luật lệ quốc tế sẽ mất uy tín nếu Mỹ áp dụng tiêu chuẩn kép khác nhau đối với Trung Quốc và Nga.

Ngược lại, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã chĩa mũi dùi vào Trung Quốc trong bài phát biểu vào sáng 31-5. Ông cố gắng thuyết phục các đồng minh châu Á rằng Washington là đối tác tốt hơn Bắc Kinh.

Bộ trưởng Hegseth nêu rõ chính quyền Tổng thống Trump coi khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là "mặt trận ưu tiên", sẵn sàng sát cánh cùng các đồng minh trong bối cảnh Trung Quốc tiếp tục thực hiện các hành động "quân sự quyết đoán", đặc biệt đối với Đài Loan và Philippines.

"Tổng thống Trump và người dân Mỹ vô cùng tôn trọng người dân Trung Quốc và nền văn minh của họ, nhưng chúng tôi sẽ không bị đẩy ra khỏi khu vực quan trọng này. Và chúng tôi sẽ không để các đồng minh và đối tác của mình bị khuất phục và đe dọa", Bộ trưởng Hegseth nhấn mạnh.

Bắc Kinh sẽ thể hiện quan điểm an ninh quốc phòng của mình tại Diễn đàn an ninh Hương Sơn do họ tổ chức vào mùa thu, thay vì tham gia tranh luận trực tiếp tại Singapore.

Lần đầu tiên bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc vắng mặt tại Đối thoại Shangri-La từ 2019

Việc Trung Quốc không cử bộ trưởng Quốc phòng dự Đối thoại Shangri-La 2025 khiến giới quan sát chú ý, nhưng truyền thông nước này khẳng định không nên suy diễn quá mức về lý do.