Bên cạnh đó, nhiều chính sách hỗ trợ thêm khác cho học sinh cũng đã được khơi gợi và bàn kỹ trong thời gian sắp tới.

Đảm bảo cơ hội tiếp cận giáo dục bình đẳng, công bằng

Nghị quyết nêu rõ miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông là công dân Việt Nam, người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.

Cụ thể sẽ miễn học phí trong cơ sở giáo dục công lập, hỗ trợ học phí trong cơ sở giáo dục dân lập, tư thục. Mức hỗ trợ đóng học phí do HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định theo khung học phí do Chính phủ quy định nhưng không vượt mức thu học phí của cơ sở giáo dục dân lập, tư thục. 

Nghị quyết cũng nêu rõ kinh phí thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí do ngân sách nhà nước bảo đảm. Ngân sách trung ương hỗ trợ các địa phương chưa cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí theo quy định của pháp luật.

Trong báo cáo giải trình, tiếp thu của Chính phủ nêu rõ chủ trương miễn học phí tại nghị quyết đã bao quát, đầy đủ diện trẻ em mầm non từ 3 tháng đến 6 tuổi, học sinh phổ thông (lớp 1 đến lớp 12), người học chương trình giáo dục phổ thông (cấp THCS và THPT tại các cơ sở GDTX). Chính sách được áp dụng cho công dân Việt Nam, người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam không phân biệt công lập, dân lập, tư thục, vùng, miền.

Với quan điểm để đảm bảo cơ hội được tiếp cận giáo dục bình đẳng, công bằng, "không để ai bị bỏ lại phía sau", việc miễn, hỗ trợ học phí cho toàn bộ trẻ em, học sinh còn là trách nhiệm chính trị, quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc chăm lo cho thế hệ trẻ, tương lai của đất nước. 

Quy định này phù hợp với thẩm quyền và điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng ngân sách của từng địa phương, tránh chênh lệch, mất cân bằng giữa các địa phương về mức hỗ trợ học phí. Việc giao HĐND cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ đảm bảo không thấp hơn mức sàn, không vượt quá mức trần (theo khung do Chính phủ quy định) và mức hỗ trợ không vượt mức thu học phí của cơ sở giáo dục dân lập, tư thục.

Chính sách nhân văn, an sinh sâu sắc

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại biểu Trần Văn Thức (nguyên giám đốc Sở GD-ĐT, hiện là phó Ban Tuyên giáo và Dân vận Thanh Hóa) nhấn mạnh nghị quyết miễn, hỗ trợ học phí này mang ý nghĩa nhân văn, an sinh rất sâu sắc đối với học sinh, nhân dân. 

Ông nhấn mạnh đây là "tin rất vui với ngành giáo dục", trong đó là hàng chục triệu học sinh cả nước và hơn 1 triệu học sinh của riêng tỉnh Thanh Hóa.

"Trong điều kiện hiện nay, rất nhiều người dân, học sinh ở các vùng sâu, xa, miền núi có cuộc sống còn gian khó. Do vậy, với chính sách nhân văn này sẽ giúp các em có điều kiện đến trường tốt hơn. 

Đồng thời đảm bảo công bằng trong giáo dục, giúp trẻ em đều có điều kiện được đến trường, học tập, không phân biệt hoàn cảnh gia đình. Việc miễn, giảm học phí này cũng chia sẻ một phần gánh nặng tài chính cho hàng triệu hộ gia đình, đặc biệt là các hộ gia đình còn gặp nhiều khó khăn", ông Thức nói.

Ông Thức cũng cho rằng từ nghị quyết sẽ giúp bức tranh giáo dục sẽ sáng hơn, cả với công lập và ngoài công lập. Trong đó có cả việc khuyến khích các trường tư thục phát triển. Ông Thức khẳng định tính khả thi của nghị quyết này trong việc bù, cấp học phí.

Đại biểu Vương Thị Hương (Hà Giang) cũng cho rằng nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí là chính sách rất nhân văn, thiết thực, thể hiện rõ trách nhiệm chính trị và cam kết mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước trong việc bảo đảm quyền học tập, công bằng trong tiếp cận giáo dục của mọi công dân, đặc biệt là đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi - nơi còn nhiều khó khăn về kinh tế và điều kiện học tập. 

Ngoài việc hỗ trợ học sinh khó khăn, chính sách này góp phần tạo ra sự công bằng trong tiếp cận giáo dục, trẻ em người dân tộc thiểu số, sinh sống ở vùng đặc biệt khó khăn cũng được bảo đảm quyền học tập như trẻ em ở thành thị.

Về lâu dài, chính sách sẽ tạo điều kiện nâng cao mặt bằng dân trí, góp phần đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Khi trẻ em được học hành đầy đủ thì cơ hội để vươn lên, để phát triển kinh tế hộ gia đình, cũng như đóng góp trở lại cho cộng đồng sẽ tăng lên. "Đây là yếu tố then chốt để thúc đẩy phát triển bền vững ở những khu vực còn nhiều khó khăn", bà Hương nêu.

Phấn đấu đến năm 2030, hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non

Với 436/439 đại biểu tán thành, 3 đại biểu không biểu quyết, Quốc hội cũng đã thông qua nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3-5 tuổi và có hiệu lực ngay khi thông qua.

Theo đó, mục tiêu đến năm 2030, 100% tỉnh thành phố trực thuộc trung ương đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3-5 tuổi. Việc phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3-5 tuổi do Nhà nước bảo đảm nguồn lực và huy động xã hội hóa theo quy định của pháp luật. Thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3-5 tuổi theo lộ trình, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, bảo đảm các điều kiện phổ cập theo quy định.

Nghị quyết nêu rõ cơ chế, chính sách thực hiện như đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp và bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học theo quy định. Bảo đảm đủ số lượng giáo viên mầm non theo định mức quy định. 

Bảo đảm chế độ, chính sách đối với trẻ em từ 3-5 tuổi, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trong cơ sở giáo dục mầm non. Huy động các nguồn lực xã hội phát triển giáo dục mầm non theo quy định của pháp luật. 

Ưu tiên phát triển giáo dục mầm non ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, biên giới, hải đảo, bãi ngang, ven biển, khu đông dân cư, địa bàn có khu, cụm công nghiệp, khu chế xuất.

Về kinh phí thực hiện, ngân sách nhà nước bảo đảm thực hiện theo phân cấp quản lý ngân sách nhà nước. Ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương chưa cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi theo quy định của pháp luật và nguồn vốn huy động hợp pháp khác.

Có niềm tin về "giáo dục là quốc sách hàng đầu"

Thầy Nguyễn Hồng Sơn, hiệu trưởng Trường THPT Phạm Hồng Thái (Hà Nội), cho hay sau dịch COVID-19, Hà Nội cũng có chính sách hỗ trợ bù đắp vào phần chênh lệch học phí theo mức học phí mới. Phần lớn phụ huynh ở Hà Nội đều có thể trang trải nhưng vẫn có một bộ phận người dân có thu nhập thấp, không ổn định.

Với đối tượng này, việc miễn học phí có ý nghĩa rất lớn. Ngoài việc kịp thời hỗ trợ để những gia đình có hoàn cảnh khó khăn bớt gánh nặng, đảm bảo sự công bằng trong tiếp cận giáo dục thì lớn hơn là ý nghĩa nhân văn, mang lại niềm tin của người dân vào Đảng, Nhà nước khi coi "giáo dục là quốc sách hàng đầu". Niềm tin đó khích lệ ngành giáo dục trong cuộc đổi mới hiện nay.

"Cứu cánh" cho nhiều học sinh

Thầy Nguyễn Bá Thắng, hiệu trưởng Trường THCS Nam Phương Tiến A (Chương Mỹ, Hà Nội), cho hay Chương Mỹ là huyện ngoại thành có nhiều hộ dân đời sống còn nghèo và ở Trường THCS Nam Phương Tiến A cũng vậy. Có những học sinh ở vùng trũng, ảnh hưởng nặng nề bởi mưa lụt, thu nhập từ nghề nông bấp bênh.

Trong hoàn cảnh đó, chính sách miễn học phí là nguồn động viên lớn cho người dân và cho nhà trường. So với Hà Nội thì ở các vùng nông thôn, vùng khó khăn nhưng chưa được hưởng chính sách xã đặc biệt khó khăn, chính sách miễn học phí là "cứu cánh" những học sinh. Việc này cũng hạn chế tình trạng học sinh học xong THCS phải bỏ ngang đi làm vì gia cảnh khó khăn.

Nên nghiên cứu hỗ trợ tiền ăn cho học sinh nghèo

Theo đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình), thực tiễn thời gian qua, ngân sách nhà nước đã thực hiện miễn, giảm, không thu học phí cho một số đối tượng. Nhiều tỉnh thành trên cả nước cũng đã miễn học phí cho học sinh trên địa bàn. Tuy nhiên, phạm vi và đối tượng chưa bao quát được toàn diện, ảnh hưởng đến quyền của trẻ em, ảnh hưởng đến tiến độ, mục tiêu phổ cập giáo dục.

Do đó, việc miễn, hỗ trợ học phí thể hiện tính nhân văn sâu sắc, bảo đảm sự công bằng, phù hợp với thực tế tại nhiều địa phương. Đặc biệt là các địa bàn đông dân cư, khi Nhà nước chưa thể đáp ứng được đầy đủ hệ thống trường công lập.

Việc thực hiện ngay từ năm học 2025 - 2026 cũng góp phần khuyến khích phát triển giáo dục ngoài công lập, tăng cường xã hội hóa giáo dục. Đây là mục tiêu mà Đảng, Nhà nước đã đặt ra.

Cùng với việc Nhà nước đã cơ bản lo được vấn đề lớn là miễn, hỗ trợ học phí thì cũng nên hạn chế các khoản thu khác trong các trường học bởi các khoản phí khác trong các trường công lập hiện nay không hề ít.

Ngoài ra, Nhà nước cũng nên nghiên bổ sung thêm chính sách hỗ trợ trực tiếp tiền ăn cho các cháu, nhất là các đối tượng gia đình nghèo, trẻ khuyết tật, các cháu có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn để động viên các gia đình cho trẻ đến lớp, bảo đảm sự công bằng trong chính sách. Từ đó giúp các cháu hòa nhập, xóa tan mặc cảm, có điều kiện để được đi học…

Tránh tăng phụ phí

Bà Nguyễn Minh Tuyết, một phụ huynh có con học THCS, nói phần lớn người dân đang có con học phổ thông đều mừng với việc miễn, hỗ trợ học phí.

Tuy vậy, phụ huynh cũng mong để chính sách này mang lại ý nghĩa thiết thực và nâng chất lượng giáo dục thì việc tính toán, bù đắp học phí cho các nhà trường được thực hiện hợp lý để tránh tình trạng miễn học phí nhưng lại tăng phụ phí, thêm gánh nặng cho người dân.

Phụ huynh cũng mong có hành lang pháp lý đầy đủ, tường minh hơn để ngành giáo dục thuận lợi trong việc thực hiện xã hội hóa, tận dụng các nguồn lực để xây dựng cơ sở vật chất trường lớp khang trang, nâng chất lượng giáo dục.

Chính thức miễn học phí cho học sinh công lập cả nước, học sinh tư thục được hỗ trợ

Với đa số tán thành, Quốc hội đã thông qua nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông trên cả nước.