Những bước tiến rất đáng tự hào đó đã được chúng ta đề cập khá nhiều trong thời gian vừa qua.

Tôi muốn chia sẻ về một mảng màu khác còn ít được nói đến nhưng lại là phần rất quan trọng trong bức tranh sinh động, đa sắc màu của quan hệ Việt - Mỹ hôm nay. Đó là sự chuyển biến rất căn bản trong thái độ của cộng đồng người Việt tại Mỹ với đất nước và quan hệ hai nước.

Tháng 10-1997, hai năm sau bình thường hóa quan hệ, Tổng lãnh sự quán Việt Nam đầu tiên trên đất Mỹ được khai trương tại thành phố San Francisco. 

Đó cũng là thời điểm bắt đầu các cuộc biểu tình của một bộ phận cộng đồng người Việt phản đối sự hiện diện chính thức của cơ quan ngoại giao Việt Nam tại California.

Các cuộc biểu tình kéo dài nhiều ngày, nhiều tuần, nhiều tháng trong suốt hai năm đầu hoạt động của Tổng lãnh sự quán. 

Những nỗ lực của Tổng lãnh sự quán kết nối với cộng đồng gặp khó khăn và trở ngại nhất định. Nhiều người Việt muốn quan hệ với Tổng lãnh sự quán nhưng cũng không dám công khai.

Một trong những nỗ lực lúc đó của Tổng lãnh sự quán là vận động thành lập Hội doanh nhân trẻ Việt - Mỹ, tập hợp khoảng 20 bạn trẻ có nguyện vọng kết nối với đất nước để đầu tư, kinh doanh. Hội hoạt động được một thời gian, sau đó cũng chưa phát huy được vai trò như mong muốn do những cản lực từ một bộ phận của cộng đồng.

20 năm sau, khi đảm nhận vai trò đại sứ tại Mỹ, tôi đã chứng kiến một cộng đồng người Việt tại Mỹ hoàn toàn khác.

Có thể đây đó vẫn còn những ý kiến chưa đồng tình với trong nước, nhưng chúng tôi đã ghi nhận những đóng góp rất tích cực thúc đẩy hợp tác Việt - Mỹ cũng như những cử chỉ đầy tình nghĩa quê hương, đồng bào khi bà con ta tại Mỹ quyên góp ủng hộ những nơi bị thiên tai, bão lụt trong nước.

Đỉnh cao là khi đại dịch COVID-19 hoành hành, cộng đồng người Việt tại Mỹ, từ bờ Đông sang bờ Tây, từ người già đến thanh niên, từ trí thức đến doanh nhân..., đều cùng chung sức giúp đỡ đồng bào trong nước. Bà con ta quyên góp tiền, máy thở, trang thiết bị y tế, tìm nguồn cung vắc xin.

Có nhiều câu chuyện rất cảm động về các anh chị người Việt ăn chực nằm chờ ở Washington D.C., đi gặp gỡ các quan chức chính quyền, nghị sĩ quốc hội, các công ty sản xuất và phân phối vắc xin Mỹ rồi điện cho đại sứ của ta hằng ngày, hằng giờ để thông tin về việc tìm kiếm, đàm phán, ký kết hợp đồng... mang vắc xin về Việt Nam.

Khi tôi được tháp tùng đoàn của Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm Mỹ tháng 5-2022, trong chặng dừng chân của đoàn tại San Francisco, điều ngạc nhiên lớn nhất đối với tôi là hàng nghìn bà con ta tập trung trong hội trường lớn đón tiếp Thủ tướng và đoàn Việt Nam; tham gia đối thoại, trao đổi rất thoải mái, chụp hình với Thủ tướng và các thành viên của đoàn.

Không hề có bất cứ sự lo ngại hay e dè nào, như tôi từng chứng kiến khi công tác tại Tổng lãnh sự quán hơn 20 năm trước.

Giờ đây có nhiều hiệp hội, tổ chức của người Việt hoạt động công khai, kết nối, làm ăn kinh doanh với trong nước; gặp gỡ, tiếp đón các đoàn Việt Nam thăm San Francisco; tổ chức các sự kiện về Việt Nam và quan hệ Việt - Mỹ.

Đó là sự hòa giải, hàn gắn có ý nghĩa nhất giữa những người con mang dòng máu Lạc Hồng!

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tại lễ kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước tinh thần "khép lại quá khứ, tôn trọng khác biệt, hướng tới tương lai" chính là lời hiệu triệu đi vào lòng người, có sức lay động rất lớn đến cộng đồng người Việt khắp năm châu bốn biển, trước hết vì tương lai của cộng đồng người Việt trên thế giới và vì tương lai của đất nước Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Chuyến đi góp phần mở lối quan hệ Việt - Mỹ

Tháng 8-1995, chỉ một tháng sau khi bình thường hóa quan hệ, Bí thư Trung ương Đảng Hồng Hà đã thực hiện chuyến thăm đầu tiên tới Mỹ - hành trình góp phần đặt nền móng cho mối quan hệ đặc biệt kéo dài ba thập kỷ.