Nhà nước Hồi giáo chiêu binh ra sao?

Điều tra của nữ nhà báo Emily Feldman từ Istanbul, đăng trên mashable.com (*).

Yasar trước khu nhà của ông ở Hacibayram, Ankara - Ảnh: mashable.com

Con trai của Yasar mới 14 tuổi khi bỏ nhà ở Hacibayram (Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ) gia nhập một nhóm thánh chiến. Xin cha cho đi bán rau cùng anh trai ở chợ phố, kỳ thực cậu cùng với bốn người bạn bắt xe tới Syria, nơi cậu tham gia một nhóm quân sự của IS.

Tổn thất đã xảy ra

Khi được điện thoại của con báo tin, Yasar kinh hoàng. Ông van nài con trở về nhưng cậu từ chối. Cậu kể thích cuộc sống ở Raqqa (một cứ điểm của phe cực đoan ở miền trung Syria), nơi ngoài nghiên cứu Islam và tiếng Ả Rập, cậu còn được bơi lội và chơi bóng chuyền.

Yasar không nghe gì thêm về con trai cho đến tháng 7 vừa qua, khi cậu gọi điện từ một bệnh viện ở đông nam Thổ Nhĩ Kỳ kêu ông đến đón về. Bị một mảnh bom bắn vào bộ phận sinh dục, cậu được đưa tới chữa trị ở một bệnh viện biên giới Thổ Nhĩ Kỳ dưới cái tên Mehmed al Mehmed, khiến cha cậu thật khó nhọc mới tìm ra con trai. Cảnh sát đến bệnh viện cùng một phiên dịch tiếng Ả Rập để điều tra.

“Đây là một tay súng của IS. Cậu ta là người Ả Rập - Yasar kể cảnh sát đã nói như thế. “Nhưng tôi bảo không, đây là con trai tôi. Thằng bé người Thổ” - ông khẩn khoản.

Cuối cùng con trai ông cũng ra viện về nhà cùng cha. Cậu thề sẽ không trở lại Syria, chờ hồi phục hoàn toàn để trở lại trường sớm nhất có thể.

Hàng nghìn tay súng nước ngoài từ châu Âu, Trung Đông, thậm chí từ một số nơi trên đất Mỹ, đã được IS tuyển mộ để chiến đấu ở Syria và mới đây là ở Iraq. Để chống lại lãnh đạo Syria Bashar Al Assad, Thổ Nhĩ Kỳ đã mở biên giới cho các tay súng. Nhưng thay vì chấm dứt chiến tranh, hành động này lại vô hình trung tiếp tay cho phe cực đoan loại trừ những phần tử ôn hòa hơn trong nội bộ, rồi mở đường máu sang thánh chiến ở Iraq.

Chỉ đến khi hàng chục công dân Thổ Nhĩ Kỳ bị bắt cóc, trong đó có cả lãnh sự Thổ Nhĩ Kỳ ở Mosul, thì Ankara mới thức tỉnh và siết chặt biên giới. Nhưng tổn thất đã xảy ra. Chính phủ ước tính có khoảng 1.000 tay súng Thổ Nhĩ Kỳ tham gia các nhóm thánh chiến IS, dù các nhà quan sát nói con số thực tế còn cao hơn.

Tại Hacibayram, nhiều nam giới thừa nhận họ là thành viên của một nhóm quân sự IS, đang nghỉ phép. Một người để râu, từng nghiện rượu, trong chiếc áo thun bình thường khoe rằng các điều kiện sống của ông ta ở Raqqa như trong “khách sạn năm sao”. Người này kể sau khi kỳ nghỉ kết thúc, ông ta sẽ đưa vợ và hai con tới Syria.

Một người khác trạc tuổi 30 kể ở Raqqa, các tân binh được ăn uống, truy cập Internet miễn phí và cấp một khoản tiền nhỏ xài hằng tháng. Những người này vẫn còn đang được huấn luyện, học đạo và tiếng Ả Rập, nhưng nói chẳng bao lâu họ sẽ “bảo vệ biên cương của Allah”.

Ai cho một đứa trẻ 14 tuổi không passport qua biên giới?

Việc biến vùng Hacibayram thành kênh cung cấp tân binh cho IS diễn ra không chỉ một đêm. Cư dân ở đây mô tả một quá trình cuồng tín hóa chậm, diễn ra khá lâu trước khi bùng lên cuộc chiến Syria. Đầu tiên vì khu vực này được chính phủ quy hoạch thành vùng đô thị phát triển. Xe ủi đất san bằng nhà cửa, chợ búa lẫn ngôi trường tiểu học duy nhất ở đó. Ngại đưa con đi học xa, nhiều người cho con bỏ học.

Những khu nhà đổ nát trở thành nơi tập trung những người vô gia cư, và cùng với đó là các giáo sĩ đến tìm tín đồ mới. Có một giáo sĩ đến thuyết giáo trong một đền thờ kín. Nhiều người dân đến nghe. Dần dần, những người đàn ông vốn uống rượu giết thời gian trở thành những tín đồ cầu nguyện năm lần mỗi ngày. Con trai của Yasar cũng cầu nguyện năm lần/ngày từ sau khi bỏ học.

Tuy nhiên, không phải giáo sĩ này tuyển mộ con trai Yasar cho IS mà là một nhóm người con ông quen trên mạng từ một quán cà phê Internet. Truyền thông xã hội đóng một vai trò quan trọng trong việc tuyển quân này, theo Oytun Orhan - nhà nghiên cứu người Syria của Trung tâm các nghiên cứu chiến lược Trung Đông ở Ankara.

Còn có cả trách nhiệm của chính quyền trong diễn biến cuồng tín hóa khu vực Hacibayram. Ông Yasar tức tối: “Làm sao một đứa trẻ 14 tuổi như con tôi có thể băng qua biên giới mà không có passport?”. Khi được tin con đã đầu quân cho IS, Yasar đã báo lại vụ việc cho các quan chức chống khủng bố, nhưng họ yêu cầu ông “phải có bằng chứng vững chắc” hơn!

Một công dân Hacibayram khác cho biết người trong gia đình ông sau khi lấy chồng là các tay súng IS đã gọi những người khác trong gia đình là “bọn ngoại đạo” và “đi về Syria như tới ngôi nhà lân cận của mình”.

(*): mashable.com/2014/08/12 /teenage-islamic-state-recruits/?utm _cid=mash-prod-email-topstories&utm _emailalert=daily&utm_source= newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=daily