Xoay xở để đơn giản hóa giấy phép xây dựng

Các quy định về quản lý quy hoạch, kiến trúc, cảnh quan, xây dựng nằm rải rác trong hàng chục văn bản pháp lý từ luật đến nghị định, thông tư, các quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng với rất nhiều thuật ngữ chuyên môn. Các cơ quan chức năng đã phải tìm cách trình bày lại cho dễ hiểu để người dân làm thủ tục xin phép xây dựng được dễ dàng.

Câu chuyện ở đường Lũy Bán Bích

Năm 2009, quận Tân Phú làm dự án mở rộng đường Lũy Bán Bích. Tất cả những nhà mặt tiền đường này đều giao một phần nhà để mở rộng đường nên phải xây dựng lại. 

Để tránh chuyện mỗi nhà xây mỗi kiểu trên tuyến chính (đường Lũy Bán Bích được quy hoạch là trục đường thương mại dịch vụ chính của quận Tân Phú), tạo điều kiện cho người dân xây lại nhà với thủ tục đơn giản và nhanh chóng, UBND quận Tân Phú lập quy hoạch chi tiết và thiết kế không gian kiến trúc tỉ lệ 1/200 cho toàn bộ mặt tiền đường Lũy Bán Bích.

Theo đó, tất cả nhà mặt tiền đường này sẽ được xây theo một số mẫu nhà (tùy đoạn đường) do đơn vị tư vấn và các cơ quan chuyên môn nghiên cứu, đề xuất trên cơ sở góp ý của người dân. Màu sắc và kiểu dáng mặt tiền nhà theo một số mẫu nhất định để bảo đảm sự hài hòa cho toàn bộ tuyến đường mà không gây cảm giác đơn điệu, nhàm chán. 

Theo thiết kế, nhà trên tuyến đường Lũy Bán Bích xây cao tối đa 8 tầng kể cả tầng lùi trên sân thượng. Tầng trệt có khoảng lùi hành lang thương mại 3,5m tính từ ranh lộ giới, phần diện tích này không được xây dựng, chỉ có cột tại vị trí ranh lộ giới.

Mặt tiền và hai bên có cửa cuốn để đảm bảo an ninh, các tầng trên được xây dựng tới ranh lộ giới. Chiều cao các tầng nhà ở mặt tiền bằng nhau. Người dân có thể xây dựng dưới 8 tầng nhưng phải tuân thủ quy định về chiều cao các tầng.

Đáng chú ý, người dân không phải làm thủ tục xin phép xây dựng mà chỉ đăng ký xây dựng tại UBND phường. Thủ tục đăng ký gồm giấy tờ chứng minh chủ nhà và đơn đăng ký nộp tại phường, nơi căn nhà tọa lạc. 

UBND quận sẽ cấp cho người muốn xây nhà trên tuyến đường này một bản "chứng chỉ xây dựng" có ghi các thông số quy hoạch, bản vẽ mặt đứng của căn nhà. Phần còn lại người dân tự thiết kế, xây dựng. 

Thời gian giải quyết đăng ký xây nhà là 7 ngày. So với thủ tục cấp phép thông thường thì thời gian giải quyết thủ tục giảm 13 ngày, chủ nhà không phải lập bản vẽ xin phép xây dựng.

Cách làm trên của quận Tân Phú ban đầu được Sở Xây dựng TP.HCM đồng tình nên UBND quận Tân Phú bấy giờ có kế hoạch lập thiết kế đô thị cho những khu vực khác để miễn giấy phép xây dựng cho dân.

Tuy vậy, đến tháng 1-2010, Sở Xây dựng yêu cầu UBND quận Tân Phú quay trở lại cấp giấy phép xây dựng cho các hộ dân trên đường Lũy Bán Bích bởi chứng chỉ xây dựng do UBND quận Tân Phú cấp chưa có cơ sở pháp lý. Thủ tục hoàn công công trình yêu cầu phải có giấy phép xây dựng, và người dân có thể bị xử phạt vì xây dựng không có giấy phép... 

Thời điểm đó, Sở Xây dựng TP.HCM đề nghị UBND quận Tân Phú chuyển sang cấp giấy phép xây dựng cho dân nhưng vẫn áp dụng quy trình rút ngắn như cấp chứng chỉ. Việc người dân chỉ đăng ký, UBND quận chỉ cấp chứng chỉ xây dựng chưa có tiền lệ, chưa phù hợp với quy định pháp luật thời điểm đó nên quận Tân Phú đã phải ngừng nghiên cứu thiết kế đô thị các khu vực khác. Sau đó, quận này lại tổ chức cấp giấy phép xây dựng theo quy định.

4 tuyến đường gặp may

Cũng năm 2009, UBND TP.HCM đã ban hành quy chế quản lý kiến trúc đô thị bốn ô phố trước hội trường Thống Nhất (phường Bến Nghé, quận 1). Quy chế quản lý kiến trúc quy định các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc công trình cơ bản cho những công trình giới hạn trong các tuyến đường Nguyễn Du - Công xã Paris - Nguyễn Thị Minh Khai - Nam Kỳ Khởi Nghĩa. 

Quy chế quy định các tiêu chí về chiều cao, số tầng, hệ số sử dụng đất, mật độ xây dựng đối với các công trình... Bên cạnh đó, do ô phố này nằm ở khu trung tâm hiện hữu của TP.HCM, có nhiều công trình có giá trị cảnh quan, lịch sử, bảo tồn nên quy chế đưa ra yêu cầu về kiến trúc như khuyến khích dạng công trình có mái ngói... 

Trên cơ sở quy chế này, người dân, doanh nghiệp xây dựng công trình trên khu đất này lập bản vẽ xin giấy phép xây dựng, hạn chế những trường hợp phải lập bản vẽ nhiều lần do thiếu thông tin quy hoạch.

Năm 2017, UBND quận 7 cũng lập quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc cho 4 tuyến đường (số 43, 45, 47, 49) ở phường Tân Quy làm cơ sở để người dân lập bản vẽ giấy phép xây dựng. Quy chế quy định mật độ, số tầng, chiều cao, thiết kế đối với nhà có tầng hầm, nhà có tầng lửng, vạt góc giao lộ, độ vươn của ban công, quy định về hàng rào, trổ cửa sổ, cửa thông gió, màu sắc, bảng hiệu quảng cáo... của các công trình ở 4 tuyến đường trên.

Người dân dựa vào những hướng dẫn này lập bản vẽ đăng ký giấy phép xây dựng theo thủ tục rút gọn trong vòng 3 ngày, ngắn hơn 12 ngày so với quy định. Cho đến nay, quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc trên vẫn đang có hiệu lực đối với 4 tuyến đường trên. ■