Xung đột Trung Đông leo thang: Châu Á và Việt Nam chịu ảnh hưởng ra sao?

HỒNG PHÚC

Eo biển Hormuz trở thành điểm nóng toàn cầu, khiến châu Á đối mặt áp lực kép về giá và nguồn cung năng lượng. Việt Nam chịu tác động gián tiếp từ vận tải và nguy cơ gián đoạn sản xuất, xuất khẩu.

Việt Nam chịu áp lực dây chuyền

Chia sẻ với Tuổi Trẻ Online, ông Nunzio De Filippis, đồng giám đốc điều hành hãng giao nhận CargoTrans (Mỹ), nhận định các hãng vận tải biển sẽ tiếp tục theo sát diễn biến tại Trung Đông.

Sau gần hai năm đối phó với các mối đe dọa từ Houthi, các cuộc tấn công mới đây của Mỹ vào ba cơ sở hạt nhân của Iran có thể buộc nhiều tàu phải chuyển hướng qua Mũi Hảo Vọng để tránh cả eo biển Hormuz và kênh đào Suez (trước khi có kênh đào Suez, tuyến đường biển qua Mũi Hảo Vọng là hải trình ngắn nhất nối châu Âu và châu Á - PV).

Những kịch bản kinh tế sau khi Mỹ tấn công Iran ĐỌC NGAY

Ông Nunzio cảnh báo, xung đột với Iran leo thang sẽ kéo theo chi phí vận chuyển và bảo hiểm tăng cao, thời gian giao hàng kéo dài. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp logistics và quản lý chuỗi cung ứng tại Mỹ có khả năng sẽ tăng cường tích trữ hàng tồn kho, tương tự cách họ từng phản ứng trước các đợt tăng thuế trước đây.

Trong khi đó, thị trường Việt Nam cũng không tránh khỏi ảnh hưởng. Chi phí vận chuyển hàng hóa và nhiên liệu sẽ gia tăng, cùng với thời gian giao hàng kéo dài, tạo áp lực lớn lên các nhà xuất khẩu. Họ có thể phải đẩy nhanh tiến độ sản xuất.

"Nhưng đó là một yêu cầu khó khăn vì hầu hết các nhà máy đã hoạt động hết công suất để kịp ứng phó với các đợt tăng thuế sắp tới" - ông Nunzio De Filippis nói.

Ông cho rằng những biến động lần này càng cho thấy rõ sự dễ tổn thương của nền kinh tế Việt Nam khi quá phụ thuộc vào xuất khẩu, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu cần thiết phải củng cố nền tảng tiêu dùng trong nước để tăng sức chống chịu trong bối cảnh bất ổn toàn cầu.

Điểm nóng Hormuz: nút thắt vận chuyển dầu khí toàn cầu

Eo biển Hormuz là một điểm nút giao thông cực kỳ quan trọng trong thương mại năng lượng toàn cầu. Theo Cơ quan Năng lượng Mỹ (EIA), khoảng 84% lượng dầu thô và khí ngưng tụ (condensate) cùng 83% khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) được vận chuyển qua Hormuz vào năm 2024 đã đến các thị trường châu Á.

Đặc biệt, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc là những điểm đến hàng đầu ở châu Á, chiếm tổng cộng khoảng 69%. EIA nhận định đây là những thị trường có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi tình trạng gián đoạn nguồn cung tại Hormuz.

Mặc dù Quốc hội Iran đã chấp thuận việc đóng cửa eo biển này, nhưng Hội đồng An ninh Quốc gia tối cao Iran sẽ ra quyết định cuối cùng.

Eo biển Hormuz đã nhiều lần bị gián đoạn nhưng chưa bao giờ bị phong tỏa hoàn toàn. Các chuyên gia tin rằng việc Iran đóng cửa hoàn toàn eo biển Hormuz là "rất khó xảy ra" vì động thái này sẽ "làm tê liệt nền kinh tế của chính Iran" khi sẽ cắt đứt hơn 90% xuất khẩu dầu của họ (chủ yếu sang Trung Quốc).

Trong trường hợp xấu nhất, nếu eo biển Hormuz bị gián đoạn hoàn toàn, giá dầu có thể vượt 120 USD mỗi thùng. Goldman Sachs dự báo giá dầu có thể vượt 110 USD/thùng và một số nhà phân tích cảnh báo giá có thể đạt 130 USD/thùng.

Bài toán khó cho các ngân hàng trung ương

Cuộc phong tỏa Hormuz sẽ không chỉ đẩy giá dầu lên cao mà còn gây ra chuỗi phản ứng kinh tế toàn cầu. Lạm phát sẽ tăng vọt do dầu mỏ là nguyên liệu đầu vào cho hầu hết các ngành sản xuất và vận chuyển. Các ngân hàng trung ương trên thế giới sẽ đối mặt với tình thế khó xử về việc tăng hay giảm lãi suất. Chi phí bảo hiểm sẽ tăng cao, góp phần vào lạm phát và gián đoạn chuỗi cung ứng.

Đặc biệt, các nền kinh tế châu Á, vốn phụ thuộc lớn vào dầu mỏ Trung Đông, được đánh giá là sẽ bị ảnh hưởng nặng nề, đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng và buộc phải giải phóng kho dự trữ chiến lược (chỉ là giải pháp tạm thời).

Trong đó, Trung Quốc đặc biệt dễ bị tổn thương vì nhập khẩu gần một nửa lượng dầu thô từ vùng Vịnh. Theo EIA, mỗi ngày trong ba tháng đầu năm nay, Trung Quốc nhập khoảng 5,4 triệu thùng thông qua eo biển này.