Theo báo Washington Post ngày 3-7 (giờ địa phương), Hạ viện Mỹ đã thông qua Siêu dự luật Lớn và Đẹp (One Big Beautiful Bill Act - 3B) với tỉ lệ 218 phiếu thuận và 214 phiếu chống. Trước đó, ngày 1-7, Thượng viện Mỹ cũng thông qua dự luật này với tỉ lệ sít sao 51-50. 

Đây được xem là thắng lợi lớn cho chính quyền đương nhiệm khi luật hóa một loạt chính sách trụ cột mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cam kết với cử tri khi tranh cử.

Phát biểu trên Truth Social, ông Trump mời tất cả nghị sĩ lưỡng viện đến dự lễ ký thành luật siêu luật 3B vào chiều 4-7 (giờ Mỹ), ngay ngày kỷ niệm 249 năm Quốc khánh Mỹ.

"Chúng ta sẽ cùng nhau ăn mừng ngày Quốc khánh và sự bắt đầu của Kỷ nguyên vàng mới", ông Trump tuyên bố.

Cắt giảm thuế sâu rộng

Dự luật dài đến 887 trang, gồm hàng ngàn điều khoản cải cách thuế và chi tiêu ngân sách của chính quyền liên bang Mỹ.

Điểm quan trọng nhất của siêu luật 3B chính là các chính sách cắt giảm thuế cho cá nhân và doanh nghiệp, vốn đã là trọng tâm chính sách được ông Trump hứa hẹn hồi tranh cử.

Sau khi được ký thành luật, 3B sẽ gia hạn vĩnh viễn các khoản cắt giảm thuế từ Đạo luật Cắt giảm thuế và việc làm năm 2017, được ông Trump thông qua trong nhiệm kỳ đầu tiên và dự kiến hết hạn vào cuối năm nay.

Một số chính sách trong đạo luật năm 2017 như việc tăng giới hạn khấu trừ cơ bản với cá nhân và ba khoản khấu trừ thuế doanh nghiệp khác nhau cũng được duy trì vĩnh viễn. Điều này giúp tạo điều kiện cho các công ty dễ dàng đầu tư vào nghiên cứu và mua thiết bị mới.

Ngoài ra, Washington sẽ loại bỏ thuế thu nhập đối với tiền boa (tiền tip) và tiền làm thêm giờ với người lao động, tối đa 25.000 USD. Quy định này sẽ hết hiệu lực vào năm 2028.

Tăng cường chi tiêu quốc phòng, an ninh

Siêu luật 3B sẽ đổ thêm hơn 170 tỉ USD ngân sách vào hoạt động chống nhập cư. Trong đó 46,5 tỉ USD được chi cho việc xây dựng bức tường biên giới với Mexico, 45 tỉ USD để mở rộng các cơ sở giam giữ người nhập cư.

Cơ quan Thực thi di trú và hải quan Mỹ (ICE) cũng được cấp 30 tỉ USD phục vụ việc tuyển dụng, đào tạo nhân lực và các nguồn lực khác.

Ngân sách quốc phòng cũng tăng 160 tỉ USD. Một phần trong đó sẽ chảy vào dự án Vòm vàng (Golden Dome) - dự án hệ thống phòng thủ tên lửa lục địa đầy tham vọng do ông Trump đề xuất.

Điểm đặc biệt của dự án này là phóng một mạng lưới vệ tinh trang bị cảm biến và tên lửa đánh chặn ra ngoài không gian, có thể đánh chặn tên lửa đạn đạo ngay từ pha đầu tiên.

Cắt sâu trợ cấp xã hội

Để bù đắp ngân sách cho các khoản giảm thuế và tăng chi, siêu luật 3B cắt giảm khoảng 1.000 tỉ USD từ chương trình bảo hiểm y tế liên bang cho người có thu nhập thấp và người khuyết tật (Medicaid).

Dự luật cũng đặt yêu cầu cao hơn cho người nhận Medicaid. Theo đó, người trưởng thành có khả năng lao động cần phải làm việc, tham gia hoạt động tình nguyện hoặc các chương trình đào tạo ít nhất 80 giờ mỗi tháng thì mới được hưởng Medicaid.

Họ cũng phải thường xuyên nộp tài liệu chứng minh rằng họ đang tuân thủ các quy định trên. Nếu không nộp đủ giấy tờ, họ có thể bị mất bảo hiểm dù vẫn đáp ứng yêu cầu.

Chương trình Hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung (SNAP), hay còn gọi là chương trình chống đói nghèo hoặc tem phiếu thực phẩm, bị cắt 185 tỉ USD. Dự luật tăng đối tượng áp dụng yêu cầu làm việc 80 giờ/tuần đối với người trưởng thành có đủ sức khỏe và không có người phụ thuộc muốn hưởng SNAP.

Hiện tại yêu cầu này áp dụng cho người từ 18 - 54 tuổi. Tuy nhiên theo luật mới, độ tuổi này sẽ được nâng lên thành 18 - 64 tuổi. Trước đây, phụ huynh có con dưới 18 tuổi được miễn yêu cầu làm việc, nhưng với luật mới chỉ cha mẹ có con dưới 14 tuổi mới được hưởng.

Để tiết kiệm ngân sách hơn nữa, 3B hủy bỏ một loạt chương trình chuyển đổi xanh được quy định trong Đạo luật Giảm lạm phát do tổng thống tiền nhiệm Joe Biden thông qua.

Tổng giá trị các chương trình phát triển năng lượng sạch bị hủy bỏ lên đến hơn 500 tỉ USD. Tiêu biểu trong đó là việc hủy chính sách tín dụng thuế xe điện và thiết bị sạc xe điện tại nhà, giúp trừ trực tiếp tiền thuế người mua xe phải trả.

Tranh cãi kịch liệt vì có thể tăng nợ công của Mỹ thêm gần 4.000 tỉ USD 

Dự luật được nhiều bên dự đoán sẽ làm tăng nợ công của Mỹ thêm gần 4.000 tỉ USD trong 10 năm tới. Trong đó, Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính bội chi ngân sách liên bang tăng 3.400 tỉ USD.

Tuy nhiên, Đảng Cộng hòa và Nhà Trắng một mực phản bác các dự báo này. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và ông Johnson cho rằng các đánh giá bi quan của CBO chưa tính đến nguồn thu từ thuế quan và tác động tích cực của tăng trưởng kinh tế các chính sách cải cách mang lại.

Phía này cũng cho rằng người dân Mỹ đặc biệt hưởng lợi từ các khoản giảm thuế thu nhập, chương trình phúc lợi xã hội công bằng hơn (giảm chi cho người nhập cư không giấy tờ) và một nền kinh tế đi lên.

Ngược lại, Đảng Dân chủ và nhiều bên khác lo ngại dự luật tác động tiêu cực đến nhóm người yếu thế. CBO ước tính gần 17 triệu người sẽ mất bảo hiểm y tế hoặc trợ cấp chăm sóc sức khỏe trong 10 năm tới nếu dự luật thành luật.

Phân tích độc lập của Mô hình ngân sách Wharton tại ĐH Pennsylvania dự đoán đến năm 2033, 60% người nộp thuế thấp nhất của Mỹ sẽ chịu thiệt thòi do các cải cách này.

Ngược lại, 0,1% người nộp thuế nhiều nhất, tương đương nhóm người có thu nhập ít nhất 5,1 triệu USD, sẽ hưởng lợi hơn 83.000 USD.

Những điều ấy khiến dự luật này liên tục bị chỉ trích, không chỉ từ Đảng Dân chủ mà còn của nhiều nhân vật Đảng Cộng hòa. Đã có 3 thượng nghị sĩ và hai dân biểu Đảng Cộng hòa bỏ phiếu chống lại dự luật.

Trước thềm Hạ viện bỏ phiếu, ông Johnson được cho là đã phải ra sức thuyết phục 10 nhà lập pháp ủng hộ 3B. Bên kia chiến tuyến, ông Jeffries phá kỷ lục bài phát biểu dài nhất lịch sử Hạ viện khi nói liên tục trong 8 tiếng 46 phút nhằm chỉ trích dữ dội dự luật và trì hoãn việc bỏ phiếu.

Ông Jeffries khẳng định dự luật 3B sau khi thành luật sẽ mở đường cho Đảng Dân chủ nắm lại Hạ viện vào cuộc bầu cử cuối nhiệm kỳ sắp tới. 

Bất luận thế nào thì các bên đều chia sẻ quan điểm Dự luật Lớn và Đẹp đẽ sẽ tác động sâu rộng lên bức tranh chính trị Mỹ không chỉ thời ông Trump mà còn nhiều năm tới.

Tin tức thế giới 4-7: Mỹ thông qua 'siêu luật hoàn mỹ'; Nga công nhận chính phủ Afghanistan

Siêu luật Lớn và Hoàn mỹ được thông qua; Kết quả điện đàm lần 6 giữa hai ông Trump - Putin; Nga công nhận chính phủ Afghanistan; Ông Trump sắp công bố thuế mới cho các nước chưa đạt thỏa thuận thương mại... là một số tin tức thế giới sáng 4-7.