Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại biểu Tô Thị Bích Châu, nguyên phó chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, nêu rõ việc sửa đổi Hiến pháp lần này tiếp tục khẳng định bản chất, mô hình tổng thể của thể chế chính trị nước ta.

Các tầng lớp nhân dân rất quan tâm

Bà Tô Thị Bích Châu nhấn mạnh cùng với việc sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, việc sửa đổi Hiến pháp lần này là bước đi cần thiết, kịp thời, tạo ra các quy định hiến định, mở đường về mặt pháp luật.

Đồng thời, tạo cơ sở pháp lý và nền tảng tư pháp phục vụ quá trình tái cơ cấu hệ thống chính quyền theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, chuyển từ mô hình chính quyền địa phương 3 cấp sang 2 cấp. Cùng với đó, đổi mới trong hoạt động của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội.

* Bà đánh giá thế nào về tầm quan trọng của việc sửa đổi Hiến pháp lần này?

- Theo báo cáo của Chính phủ có hơn 280 triệu lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Việc này cho thấy tầm quan trọng và sự quan tâm rất lớn của các tầng lớp nhân dân.

Các nội dung đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 lần này đã thể chế hóa đầy đủ các định hướng, chủ trương nêu trên, tạo cơ sở hiến định vững chắc cho cuộc cách mạng sắp xếp về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ có hiệu quả người dân, doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

* Theo bà, làm sao để đảm bảo MTTQ đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng?

- Cốt lõi của MTTQ là liên hiệp - liên minh - đi cùng tính chất tự nguyện để đi tới mục tiêu thống nhất (trong đa dạng). Điều này đã được minh chứng qua chiều dài lịch sử của tổ chức MTTQ.

Đặt trong tình hình hiện nay, một mặt yêu cầu tự thân phải tinh - gọn, nghĩa là phải chọn lọc cái tốt nhất, phù hợp nhất, phục vụ xã hội hiệu quả nhất trong một bộ máy, quy trình và cơ chế vận hành khoa học, gọn, nhẹ, không lãng phí. Do đó, việc hợp nhất các cơ quan đoàn thể - chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội về ngôi nhà chung - thống nhất của Mặt trận là một hướng đi đúng.

Hơn nữa, trong điều kiện mở và tính tương tác trực tiếp cao trong giao tiếp xã hội hiện nay thì cùng lúc tổ chức hợp nhất này vừa hội đủ sức quy tụ, hiệp đồng sức mạnh trên cơ sở phát huy nội lực của mỗi đại diện, thành viên mới đáp ứng trúng dòng chảy xã hội.

Cũng cần thấy rõ, ở đây bản chất không thay đổi, vẫn là phục vụ nhân dân, lấy tiếng nói của nhân dân làm hệ quy chiếu cho các hoạt động nhưng phương thức tổ chức, vận hành, hợp tác có sự thay đổi.

Khi Chính phủ đề cao trách nhiệm giải trình; khi quản trị xã hội tập trung các kỹ năng gắn với công nghệ, số hóa để gia tăng tính phục vụ hữu hiệu - càng lúc càng sát với nhu cầu công dân và sự phát triển chung thì vai trò giám sát, tiếng nói phản biện xã hội cùng tập hợp xã hội cũng cần có sự phát triển tương đồng.

Cần thấy bước chuyển lần này là xu thế tất yếu, khi công nghệ lên ngôi, xã hội phải buộc ngồi lại để phân công lại tính chất, vai trò, tổ chức...

Việc này nhằm đáp ứng một phần công việc "truyền thống", gia tăng các công việc của thế giới số, công dân số, xã hội số. Đây không chỉ là sự thay đổi, gọn lại một tổ chức hay tập hợp các tổ chức mà là tự các tổ chức cũng phải thay đổi về mặt chất lẫn lượng, cơ cấu lẫn phương thức vận hành.

Điều này có tính cách mạng toàn diện chứ không chỉ đơn thuần là một đợt cải cách hay kêu gọi sự cải tiến.

Ứng dụng công nghệ nhưng không để "xa mặt cách lòng"

* Việc sáp nhập tỉnh sẽ mở rộng không gian của địa phương, như vậy làm sao để đảm bảo MTTQ gần dân, sát dân?

- Lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này nhấn mạnh vai trò của MTTQ Việt Nam. Trong đó bổ sung thêm nhiều nhiệm vụ quan trọng như trong văn bản của Đảng, của Chính phủ, làm sao tổ chức bộ máy từ Đảng, chính quyền cho tới MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội phải gần dân, sát dân và đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Để đảm bảo những điều đó, chúng ta phải giảm những con người cụ thể mới có đủ kinh phí để trang bị cho bộ máy, công tác Đảng, công tác chính quyền hay công tác Mặt trận.

Nhưng vai trò trong Hiến pháp quy định làm sao Mặt trận có thể tập hợp được nhiều người dân hơn, mở rộng các đối tượng, các thành phần, những người không phải đảng viên nhưng họ là những người Việt Nam yêu nước.

Việc mở rộng, tập hợp như vậy thể hiện uy tín rất lớn. Tôi muốn tập hợp ai, tôi muốn mời gọi ai và ai muốn đến làm thân với mình hoặc mình đến làm thân với người ta, trước hết phải có mối liên hệ mật thiết, thân thiết, người ta mới đến và đến thật sự chứ không phải "bằng mặt không bằng lòng".

Để Mặt trận gần dân, sát dân khi mở rộng địa giới hành chính cấp xã (tôi chỉ nói đến cấp thấp nhất), với một bộ máy như thế, phải phân định rõ trong hệ thống của Mặt trận, làm thế nào để sử dụng công nghệ một cách đầy đủ nhất, đồng thời giữ được mối liên hệ, tránh chuyện "xa mặt cách lòng".

Với một bộ máy như vậy, vai trò là tập hợp, đại đoàn kết và giữ mối liên hệ với nhân dân, chúng ta phải chọn ra những cán bộ Mặt trận đảm bảo vai trò đó.

Dự kiến 16-6 có nghị quyết sửa Hiến pháp 2013

Ngày 13-6, Quốc hội thảo luận lần hai ở hội trường về dự thảo nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.