Chiến sự Israel - Iran: Hậu trường của hai phía

Thành công của cuộc đột kích này nằm trong chuyện ám sát được mươi tướng lãnh cao cấp nhất Iran, trong đó có tư lệnh Lực lượng Vệ binh cách mạng và tổng tham mưu trưởng quân đội.

Các đợt đột kích trong ngày 13-6 cũng giết chết 6 khoa học gia hàng đầu và thay đổi bầu không khí chán nản tại Israel. 20 tháng giậm chân không kết quả và ngày ngày sát hại đàn bà trẻ con tay không ở Gaza khiến tinh thần của quân đội Israel xuống dốc.

Vì vậy, cuộc tấn công Iran và thành tích " kiểu James Bond" (chữ của nhà báo Israel Gideon Levy) khiến họ tươi tỉnh lại. Ám sát là sở trường của các lực lượng Israel trong lịch sử quốc gia, từ buổi đầu khi bắn chết đặc sứ Folke Bernadotte của Liên hợp quốc năm 1948.

Chính trường Israel

Thành công ngày 13-6 cũng đến kịp thời vào lúc nội các của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đang gặp khủng hoảng trầm trọng. Nếu ông mất đa số tại Quốc hội vào cuối tuần tới thì sẽ có bầu cử mới và các thăm dò dự đoán Đảng Likud của thủ tướng sẽ mất 1/4 đại biểu và mất chính quyền. Ông Netanyahu sẽ phải ra tòa về tội tham nhũng và phải đi tù với phu nhân.

Chiến tranh đã đình chỉ việc này và cho ông cơ hội để chuộc lại thanh thế nếu Israel chiến thắng. 

Cho đến giờ, chiến tranh Gaza không mang lại kết quả gì tích cực: tổ chức Hamas vẫn còn đó và được dân chúng ủng hộ, các con tin vẫn chưa được thả ra, Israel vẫn không kiểm soát được Dải Gaza trên bộ mà chỉ xẹt qua xẹt lại trên các xe tăng kiên cố Merkeva, nếu thò đầu ra là bị thiệt hại. Trong tình trạng mệt mỏi đó, thắng lợi đầu tiên tại Iran như một luồng gió tươi mát mới.

Netanyahu là chính trị gia lão luyện đã khôn khéo luồn lách để cầm quyền trong 17 năm, qua 7 nội các được ông thành lập. Thể thức bầu cử tại Israel là theo tỉ lệ. Quốc hội có 120 ghế. 

Mỗi đảng phái có một danh sách ứng viên, nếu được 20% số phiếu thì được (đại khái) 20% đại biểu. Thể thức bầu cử này thể hiện chính xác mọi thành phần chính trị trong xã hội và đảng nhỏ nhất (2022) là Đảng Lao động với 3,69% phiếu được 4/120 ghế.

Thể thức bầu cử đa số tương đối một vòng như tại Mỹ thì ngược lại khiến chỉ có được 2 đảng hiện diện. Hai ứng viên lớn nhất tại mỗi đơn vị đấu chọi với nhau, còn thành phần râu ria tôm tép bị thể thức này loại ra. 

Quốc hội Mỹ với thể thức đó, không có chỗ cho các ứng viên với 4% phiếu mà chỉ có chỗ cho ứng viên với 40%. Vì vậy Mỹ rõ rệt chỉ có 2 đảng phái thay phiên nhau nắm quyền.

Chính sự chính xác của thể thức bầu cử tại Israel khiến Quốc hội nước này có đến chục đảng phái và khó có đảng nào được đa số. Giai đoạn 2019-2022, Israel phải qua 5 kỳ bầu cử mà không có đa số nào rõ rệt. Trong bối cảnh đó, tài luồn lách giúp ông Netanyahu nổi bật.

Đảng Likud (hữu khuynh) của ông chỉ có 32/120 ghế. Để thành lập nội các, ông cần 61 ghế tối thiểu. Liên minh của ông chủ yếu là với cực hữu RZP-Otzma (10,84% và 14 ghế). 

Lãnh đạo Bezalel Smotrich của đảng này không hoàn tất nghĩa vụ 2 năm và thời gian trong lính, nhiệm vụ là phát thư tại Bộ Tổng tham mưu. Ông đòi ghế bộ trưởng quốc phòng và được giao Bộ Kinh tế và phụ trách an ninh Bờ Tây. Lãnh đạo Ben Gvir cũng của Đảng RZP được bộ nội vụ.

Hai vị này chỉ có 10,84% phiếu, nhưng thao túng nội các Israel và chỉ đạo, chỉ đất chỉ trời từ 2022. Họ đòi phá hết Gaza, trục xuất toàn bộ, 70% dân số sang đâu đó, chia đất cho người Do Thái và giữ 30% còn lại để lao động thôi. 

Tất cả mọi thương thuyết, ngưng bắn, đàm phán… đều bị họ cản trở và chống đối. Họ hay dọa ra khỏi liên minh nhưng không bao giờ thực hiện cả vì đây là cơ hội của một nhóm chỉ đại diện cho hơn 1/10 cử tri mà lại quyết định được chính sách, đường lối, vận mệnh và tồn vong của quốc gia.

Hai nhóm khác trong liên minh Netanyahu là 2 đảng tôn giáo hữu khuynh và bảo thủ. Shas có 11 ghế và UJT 7 ghế. Hai đảng này mâu thuẫn nhau và nếu không mâu thuẫn thì họ đã là một đảng rồi. 

Tuần trước, Shas cương quyết đòi các sinh viên giáo sĩ được miễn thi hành nghĩa vụ, nếu không họ sẽ ra đi và chính phủ đổ. Netanyahu hiện đang cố gắng dàn xếp, nên Shas gia hạn cho một tuần nữa.

Iran sẽ không dễ nhượng bộ?

Trở lại chuyện Iran, Netanyahu quyết định đánh Iran vì đó là giấc mơ ông đeo đuổi từ 20 năm nay và nếu ông không đánh ngay ngày 13-6 thì có thể ngày 19-6, chính phủ ông đã đổ và chẳng bao lâu sau ông vào nhà đá. 

Netanyahu nói riêng và Israel nói chung để sự cố 7-10-2023 xảy ra là thất bại tình báo do không biết trước, thất bại quân sự do không ngăn chặn được khi Hamas tràn ra khỏi Gaza.

Chiến tranh sau đó là thất bại tiếp tục. Năm 1967 trong 6 ngày Israel đánh bại 5 nước Ả Rập. Nay trong 20 tháng họ không đánh bại được tổ chức Hamas bị vây hãm trong một cái sân tù. Đó là tại ai? Tại Hezbollah do Iran ủng hộ ở Lebanon! 

Netanyahu bèn mang 5 sư đoàn đánh Lebanon và không tiến quá được 1km ở biên giới. Nhưng "James Bond" bẫy mấy ngàn máy nhắn tin và dùng phi pháo giết các lãnh đạo Hezbollah. 

Thế quân Israel sau đó có tiến thêm được mấy mét vào Lebanon không? Trong quân đội, nếu ta giết 10 ông tướng đứng đầu thì có 20 đại tá sẵn sàng, có khi còn hớn hở là đằng khác. Giết 20 đại tá thì sẽ có 40 trung tá đằng sau. Vậy không diệt được Hamas thì ta đánh luôn anh hai nó là Hezbollah. Đánh không được anh hai Hezbollah thì ta đánh luôn anh cả nó là Iran.

Thực ra Israel cũng biết Iran không phải là tầm của họ. Đánh chiếm Iran, lật đổ chế độ thần quyền là phải tầm Hoa Kỳ mới làm được. 

Tầm Hoa Kỳ cũng không làm được và chưa làm được từ 1979 đến nay. Vậy thuật của Israel là gây chuyện Iran. Khi Iran phản ứng lại thì Mỹ sẽ phải can thiệp và ra tay. Liên tục trong mấy năm liền, Israel kiên nhẫn tìm mọi cách để Hoa Kỳ vào cuộc.

Hoa Kỳ, cụ thể là Tổng thống Donald Trump, không tán thành chuyện đánh Iran, vì họ còn đang thương thuyết. Nhưng cá nhân ông Trump thì ưa giành công trạng, khi thấy Israel thành công "kiểu James Bond" ngay ngày đầu thì ông đổi ý và khen ngợi. Nếu thất bại thì sẽ không có ông. Sang ngày 14 và 15-6, phản ứng của Iran bằng tên lửa và đạn đạo khiến ông bớt hăng.

Vào thời điểm của mấy ngày đầu đọ sức, phi cơ bay đi và đạn đạo bay lại thì khó biết sẽ dừng lại ở chỗ nào. Trên 350 phi đạn đầu của Iran, Israel chặn được 90%. Nhưng nếu các đợt bắn là 500 đạn thay vì bắn 50 mỗi đợt thì sẽ chặn được bao nhiêu? 

Bắn 50 cái thì có 5 cái lọt, nhưng nếu khả năng tối đa ngăn chặn của Israel là 45 thì bắn 100 đạn sẽ lọt 55 chứ không phải là 10. Nhưng Iran có đủ đạn không? Họ có sản xuất kịp không khi các nhà máy bị đánh bom hư hại. Họ phải để dành bao nhiêu để đối phó với trường hợp Hoa Kỳ tham chiến?

Ông Trump giờ tin rằng đàm phán sẽ dễ hơn vì thành phần cứng rắn đã bị giết chết. Nhưng thường thì trước giặc ngoài, người ta đoàn kết hơn và đàm phán sẽ khó hơn vì đã giết hết những người đang nói chuyện với Mỹ, ở đây là đàm phán trưởng Ali Shamkhani. 

Trước đây Israel đã ám sát Ismail Haniyeh là lãnh tụ Hamas đang thương thuyết ngưng bắn. Israel lại còn tin tưởng nếu lãnh tụ Khamenei bị giết thì chiến tranh sẽ chấm dứt và dân chúng sẽ vùng lên. 

Chuyện đó đã có thể xảy ra vào thời phong trào xanh (2009) ủng hộ ứng cử viên tổng thống cải cách Mir-Houssein Mousavi. Còn vùng lên theo ngoại bang và rước thái tử con cựu hoàng về thì lại là chuyện khác.

Vậy nếu dân chúng không vùng lên thì có cách nào để thay đổi chế độ? Mỹ sẽ phải đưa quân vào theo gương Iraq, Afghanistan trước đây. Ta chưa biết sẽ ra sao, nhưng nếu Iran trước kia thực tình không muốn có vũ khí nguyên tử thì Israel đang đẩy họ về hướng duy nhất còn lại, là nhanh chóng chế tạo vũ khí nguyên tử để tự bảo vệ mình.■