Ngả nón trước người làm nón Trung Quốc

Năm 2016, chắc ông Donald Trump cũng không ngờ vật phẩm cho chiến dịch tranh cử của ông sau này sẽ trở thành một trong những vật lưu niệm chính trị nổi tiếng nhất thời hiện đại: những chiếc nón lưỡi trai màu đỏ có dòng chữ in hoa Make America Great Again (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại). 

Khi lần đầu tiên xuất hiện tại một cuộc mít tinh của Đảng Cộng hòa năm 2016, chiếc nón MAGA đã lập tức gây ấn tượng với những người ủng hộ ông, họ nhanh chóng tìm mua một chiếc.

Hàng triệu người Mỹ đội nón MAGA như một tuyên ngôn công khai về quan điểm chính trị. Nhiều người cũng cho rằng nếu phong trào MAGA có quy định về trang phục thì chiếc nón đỏ sẽ là vật dụng đầu tiên phải có trong danh sách.

Một số công ty Mỹ sản xuất hàng hóa cho chiến dịch tranh cử, nhưng phần lớn những mặt hàng tràn ngập các trang thương mại điện tử này vẫn đến từ Trung Quốc. Đơn giản vì giá bán chiếc nón được làm tại "nước Mỹ vĩ đại" ở các cửa hàng Mỹ trung bình từ 40 USD trở lên, quá mắc với nhiều người.

Quê hương của nón

Thị trấn nhỏ Lý Ca Trang - cách nước Mỹ hơn 10.000km, nơi mà hầu hết người Mỹ chắc đều chưa nghe qua - nằm ở tỉnh Sơn Đông miền đông Trung Quốc, là nơi sản xuất 1/3 tổng số nón lưỡi trai các loại trên thế giới, tức khoảng 500 triệu chiếc mỗi năm. Đây cũng là nơi xuất phát của rất nhiều chiếc nón MAGA.

Mệnh danh là "quê hương của nón", Lý Ca Trang có hơn 600 công ty trong ngành sản xuất nón và các ngành hỗ trợ liên quan và 30% trong số 120.000 cư dân ở đây làm việc trong các lĩnh vực này.

Theo Nhân Dân Nhật Báo tháng 4-2023, các công ty sản xuất nón ở Lý Ca Trang có thể tạo ra giá trị hàng năm khoảng 4 tỉ nhân dân tệ (581,8 triệu USD). Hơn 90% nón của thị trấn được xuất khẩu.

Trang Sixth Tone vào đầu tháng 6 vừa có một bài dài về một người đàn ông bán nón Trung Quốc ở Lý Ca Trang, người thậm chí không thể phát âm đúng tên của ông Trump lẫn khẩu hiệu Make America Great Again, đã kiếm được cả gia tài nhờ nón MAGA. 

Anh chàng họ Vương hơn 30 tuổi vẫn nhớ lần đầu tiên nhìn thấy khẩu hiệu chính trị MAGA trên những chồng nón đỏ tươi tại nhà máy của một người bạn cách đây gần chục năm. Vương không hiểu những từ ngữ đó có nghĩa gì nhưng chẳng sao, một khi anh đã đánh hơi thấy cơ hội kinh doanh.

Việc đầu tiên Vương làm là đề nghị người bạn bán hết các thùng nón còn tồn trong kho cho anh với giá 1.800 tệ (250 USD) mỗi thùng 200 chiếc, tức mỗi chiếc nón được mua sỉ với giá chỉ hơn 1 USD. Sau đó, Vương mở tài khoản trên nền tảng thương mại điện tử Amazon để tiếp cận người mua ở Mỹ. 

Dù tiếng Anh lõm bõm, Vương vẫn quyết định tiếp cận trực tiếp khách hàng Mỹ trên trang web Mỹ, thay vì trên các trang thương mại điện tử Trung Quốc. Nhận thấy hầu hết giá trên trang Amazon đều kết thúc bằng ",99", anh tùy ý chọn bán nón của mình với giá 14,99 USD. 

Trừ chi phí vận chuyển cho công ty chuyển phát nhanh UPS 1.600 tệ một thùng nón đến Mỹ bằng đường hàng không, Vương vẫn còn lời rất nhiều.

Các cửa hàng trực tuyến chính thức của Tổng thống Trump tuyên bố: "Chúng tôi tự hào khi nói rằng tất cả sản phẩm của chúng tôi đều được sản xuất 100% tại Mỹ". Nhưng vì nón MAGA "chính hãng" giá khá đắt, không phải ai ủng hộ ông Trump cũng chọn cửa hàng chính thức. Nhiều người chọn mua nón Lý Ca Trang, trong đó có nón của Vương.

Trump càng nổi, dân làm nón càng giàu

Trump càng nổi như cồn, thì Vương càng làm ăn khá giả. Anh bắt đầu bán được hai hoặc ba thùng nón trên Amazon mỗi ngày và doanh số ổn định suốt nhiệm kỳ đầu tiên của Trump (2017-2020). 

Anh chẳng mấy quan tâm tới chính trị Mỹ và không rành địa lý Mỹ nhưng biết Mỹ là một nước lớn với nhiều vùng khí hậu khác nhau. Vì một số nơi có thể quá nóng hoặc quá ẩm với chiếc nón truyền thống, nên anh đã đa dạng hóa sản phẩm bằng cách yêu cầu nhà máy sản xuất nón MAGA lưới, thoáng khí hơn.

Lô đầu tiên gồm 600 chiếc đã bán hết trong hai ngày và đạt vị trí số 1 trên bảng xếp hạng của Amazon về các sản phẩm mới phát hành. 

Tuy nhiên vào thời điểm lô thứ hai được giao, nón lưới MAGA đã xuất hiện khắp nơi và hầu hết các đối thủ kinh doanh của anh cũng là từ... Trung Quốc. Vương lại chuyển hướng, đặt hàng sản xuất nón với kết hợp màu sắc khác nhau - xám trơn, đen và vàng, thậm chí cả phiên bản Giáng sinh màu đỏ và xanh lá cây.

Làm ăn phải gặp thời. Thời đó của Vương đến vào ngày 14-7-2024, khi ông Trump đã bị ám sát hụt trong một buổi vận động tranh cử tại Pennsylvania. 

Vương coi như trúng mánh. Doanh số nón MAGA tăng vọt, vượt xa năng lực cung ứng, buộc anh phải đặt hàng cùng lúc nhiều nhà máy và làm các nhà cung cấp bở hơi tai. Vương bỏ túi tới 300.000 tệ (hơn 41.000 USD) chỉ trong vài ngày sau khi ông Trump bị bắn!

Và Vương không phải người Trung Quốc duy nhất hưởng lợi từ MAGA. Năm 2020, tờ Financial Times của Anh từng có bài phóng sự về các doanh nhân Trung Quốc hưởng lợi từ chính trị Mỹ.

Ông Lý, một nhà sản xuất tại Nghĩa Ô, trung tâm bán sỉ được coi là lớn nhất thế giới ở tỉnh Chiết Giang, đã từ chối các đơn đặt hàng sản xuất cờ Trung Quốc cho kỳ nghỉ lễ quốc khánh kéo dài một tuần vào năm đó. 

Lý do: ông phát hiện ra rằng có thể kiếm được nhiều tiền hơn hẳn nếu sản xuất hàng cho người ủng hộ tổng thống Mỹ. "Tôi làm việc cho ai trả cao nhất", ông Lý nói. 

Ông lời 5 tệ cho mỗi món đồ liên quan đến Trump, nhưng chỉ lời 4,5 tệ cho mỗi lá cờ Trung Quốc. Thế là quốc kỳ đành phải gác lại, để ưu tiên mũ nón và vòng đeo tay chuẩn bị cho cuộc đua tổng thống Mỹ.

Các chiến dịch chính trị luôn sử dụng rất nhiều hàng hóa vật phẩm lưu niệm. Trong khi các ứng cử viên thường sử dụng trang phục chính thức để gây quỹ, các nhà bán lẻ nước ngoài đã tràn ngập thị trường bằng các bản sao và tận dụng sự chia rẽ ngày càng tăng của nền chính trị Mỹ.

Trong thời kỳ Trump, chiếc nón MAGA đã trở thành một tuyên ngôn chính trị, và cơ hội làm ăn cho rất nhiều người. Trước cuộc bầu cử tháng 11-2024, các nhà sản xuất Trung Quốc bán cho cả người ủng hộ ông Trump lẫn ông Biden, rồi sau đó là bà Harris. 

Các nhà sản xuất ở Nghĩa Ô bán nón lưỡi trai MAGA với giá chỉ 88 xu, tạo ra biên lợi nhuận hậu hĩnh cho các nhà bán lẻ tại Mỹ, những người có thể bán lẻ với giá ít nhất 12 USD mỗi chiếc.

Nhà sản xuất Mỹ khó lòng cạnh tranh

Trong một phóng sự hài hước về cách diễn ngôn MAGA làm giàu cho doanh nhân Trung Quốc, kênh tin tức nhà nước China 24 chiếu cảnh một nhà máy ở tỉnh An Huy không chỉ sản xuất nón, mà cả hơn 1.000 biểu ngữ MAGA mỗi ngày từ năm 2016, mỗi biểu ngữ giá khoảng 1 USD. 

Thông điệp MAGA, mang khát khao về vinh quang do người Mỹ tạo ra, đã được may, khâu, thêu và đóng gói ở nơi cách nước Mỹ nửa vòng trái đất.

Với sự trợ giúp của các nền tảng thương mại điện tử, thương nhân Trung Quốc đã tràn ngập thị trường hàng hóa phục vụ bầu cử của Mỹ. Điều này gây lo ngại cho các doanh nghiệp sản xuất quốc nội. 

Ben Waxman, người sáng lập và đồng sở hữu American Roots, một công ty may mặc Mỹ, nói với Đài VOA rằng áo phông chiến dịch tranh cử do ông sản xuất tại Mỹ chẳng hạn, được bán với giá khoảng 15 USD một cái, trong khi áo phông bán lẻ trên trang Temu của Trung Quốc giá chỉ 3 USD.

"Sẽ đắt hơn nếu bạn trả lương cao hơn, mức lương đủ sống và tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường", Waxman nói. Công ty có công đoàn của ông đã sản xuất hàng hóa phục vụ tranh cử cho các ứng cử viên tổng thống từ năm 2016, chủ yếu là áo phông và áo nỉ, với tất cả nguyên liệu thô và sản xuất có nguồn gốc từ Mỹ.■